Zmiany skórne mogą powstać w efekcie działania czynników zewnętrznych, niewłaściwej pielęgnacji skóry, a także występowania rozmaitych schorzeń i zaburzeń hormonalnych. Niektóre zmiany skórne mają charakterystyczny wygląd, inne wymagają przeprowadzenia diagnostyki różnicowej. Zmiany skórne mogą być zlokalizowane na skórze głowy lub ciała i zawsze wymagają odpowiedniego postępowania terapeutycznego.
Spis treści
Zmiany skórne na owłosionej skórze głowy
Skóra głowy narażona jest na rozwój wielu schorzeń o rozmaitym podłożu. Mogą rozwinąć się zakażenia grzybicze czy bakteryjne. Gronkowce przyczyniają się do rozwoju zapalenia mieszków włosowych oraz czyraków, a kolei infekcja paciorkowcowa prowadzi do powstania innego schorzenia – róży. Jest to stan zapalny skóry i tkanki podskórnej. Grzybica skóry głowy może mieć postać łupieżu, a także grzybicy strzygącej, grzybicy woszczynowej czy drobnozarodnikowej.
Charakterystyczną chorobą owłosionej skóry głowy jest łysienie. Nadmierne wypadanie włosów może być spowodowane niedoborami pokarmowymi, stosowaniem niektórych leków, stresem czy współistniejącymi schorzeniami. Łysienie androgenowe wynika z wpływu męskich hormonów płciowych na mieszki włosowe, co prowadzi do nadmiernego wypadania włosów. U mężczyzn łysienie tego typu ma podłoże genetyczne i ma charakter nieodwracalny, zaś u kobiet towarzyszy m. in. menopauzie czy zespołowi policystycznych jajników. Łysienie plackowate rozwija się w konsekwencji zaburzeń autoimmunologicznych. Syntetyzowane są autoprzeciwciała, które atakują mieszki włosowe i prowadzą do wyłysienia w obrębie owalnych ognisk wyłysienia. Z kolei łysienie bliznowaciejące powstaje w efekcie trwałego uszkodzenia mieszków włosowych i ma charakter nieodwracalny.
Leczenie łysienia zależy od przyczyny utraty włosów i obejmuje farmakoterapię ogólną i miejscową, a także zabiegi medycyny estetycznej na skórze głowy.
Choroby skóry o charakterystycznym przebiegu
Istnieje wiele schorzeń skórnych, którym towarzyszy pojawienie się charakterystycznych zmian skórnych. Jedną z najczęstszych dermatoz jest trądzik pospolity. Po raz pierwszy pojawia się w okresie dojrzewania i może pojawić się także w późniejszym okresie życia. Trądzik jest chorobą uleczalną – wystarczy odpowiednia pielęgnacja skóry i stosowanie leków. Częstą przypadłością skórną jest także łojotokowe zapalenie skóry, które może pojawić się zarówno u niemowląt, jak i dorosłych. Jest to stan zapalny skóry, prowadzący do nadmiernego łuszczenia się skóry. Zapalenie mieszków włosowych rozwija się pod wpływem zakażenia bakteryjnego mieszków włosowych, a także przewlekłego oddziaływania czynników mechanicznych, np. zbyt obcisłej odzieży. Łuszczyca to choroba o charakterze przewlekłym, przebiegająca z aktywowaniem procesów autoimmunologicznych. W jej przebiegu dochodzi do powstania srebrzystych łusek, a leczenie sprowadza się do pielęgnacji skóry, a także stosowania leków miejscowych i ogólnych.
Bielactwo to schorzenie cechujące się brakiem barwnika skóry – melaniny. Bielactwo wrodzone, czyli albinizm to brak barwnika w skórze, włosach i tęczówce. Znacznie częściej występuje albinizm nabyty, rozwijający się w efekcie procesu autoimmunologicznego. Najpoważniejszą chorobą skóry jest bez wątpienia czerniak – nowotwór złośliwy.
Opryszczka, kłykciny kończyste i półpasiec to choroby skórne wywołane przez wirusy. Opryszczka wywoływana jest przez wirusa Herpes simplex, który prowadzi do powstania charakterystycznych pęcherzyków. Do zakażenia wirusem HSV dochodzi w dzieciństwie i wirus pozostaje w stanie uśpienia. Pod wpływem takich czynników jak stres, wysiłek fizyczny czy ekspozycja na słońce wirus aktywuje się, prowadząc do rozwoju opryszczki. Z kolei półpasiec wywoływany jest przez wirusa Varicella zoster – ten sam, który prowadzi do wystąpienia ospy. W przebiegu półpaśca pojawiają się liniowo ułożone pęcherzyki skórne zlokalizowane na jednej połowie ciała.
Oparzenia i odmrożenia – zmiany skórne generowane skrajną temperaturą
Pod wpływem działania zbyt wysokich lub zbyt niskich temperatur dochodzi do uszkodzenia powierzchni skóry, a niekiedy także tkanki podskórnej. W zależności od rozległości zmian i ich głębokości, wyróżnić można oparzenie lub odmrożenie od I do IV stopnia. Leczenie tego typu zmian skórnych zależy od ich zaawansowania i niekiedy uszkodzenie skóry ma trwały charakter prowadząc do jej martwicy.
Bibliografia:
Jamison D. i in., Disease Control Priorities in Developing Countries, 2nd edition; Skin diseases; Oxford University Press 2006
