Rak trzustki to jeden z najgroźniejszych nowotworów złośliwych. Pierwsze objawy raka trzustki są mało specyficzne, co bardzo utrudnia wczesne rozpoznanie nowotworu. Rak trzustki zazwyczaj wykrywany jest w zaawansowanym stadium, gdy możliwości leczenia są już znikome. Jakie są objawy raka trzustki i jak zapobiegać rozwojowi tego nowotworu?
Spis treści
Czym jest rak trzustki?
Trzustka to podłużny narząd o długości 12 – 20 cm, zlokalizowany w kamie brzusznej tuż za żołądkiem. Podstawową funkcją trzustki w organizmie jest synteza insuliny, czyli hormonu normalizującego poziom glukozy we krwi, a także wydzielanie enzymów umożliwiających trawienie w jelicie cienkim węglowodanów, białek i tłuszczów.
Rak trzustki to nowotwór rozwijający się w obrębie narządu. Biorąc pod uwagę pochodzenie komórek, można wyróżnić następujące rodzaje raka trzustki:
- rak przewodowy
- rak endokrynny
- rak zrazikowy.
Przyczyny raka trzustki
Tak jak w przypadku większości nowotworów, za rozwój raka trzustki odpowiada w dużej mierze współoddziaływanie czynników genetycznych oraz środowiskowych. Czy rak trzustki jest dziedziczny? Na pewno dostrzegalna jest zależność między występowaniem raka trzustki w rodzinie, a większym ryzykiem rozwoju tego nowotworu u krewnych. Nie bez znaczenia są także czynniki środowiskowe. Te, które zostały z całą pewnością powiązane ze zwiększeniem ryzyka rozwoju raka trzustki to:
- palenie papierosów – oddawanie się temu nałogowi zwiększa ryzyko zachorowania co najmniej dwukrotnie
- płeć męska – nieco częściej chorują mężczyźni
- wiek – częstość zachorowań rośnie wraz z wiekiem
- niewłaściwa dieta – wysokie spożycie tłuszczów zwierzęcych i czerwonego mięsa, a także niskie spożycie warzyw to istotne czynniki ryzyka
- nadmierna masa ciała, a zwłaszcza otyłość centralna sprzyjają rozwojowi insulinooporności i cukrzycy typu 2, mogących prowadzić do rozwoju raka trzustki
- przewlekłe zapalenie trzustki, czyli długotrwały stan zapalny narządu
- cukrzyca, zwłaszcza cukrzyca typu 2 ze współistniejącą otyłością.
Objawy raka trzustki
Początkowo rak trzustki rozwija się bezobjawowo. Z czasem pojawiają się mało specyficzne objawy, które nie są kojarzone z poważną chorobą i interpretowane są jako zwykła niestrawność. Pojawić mogą się takie symptomy jak osłabienie, brak łaknienia, pobolewanie brzucha oraz odczuwana po posiłku pełność w jamie ustnej. Z czasem objawy nasilają się, mogą pojawić się takie sygnały jak:
- utrata masy ciała
- ból w jamie brzusznej
- świeżo zdiagnozowana cukrzyca
- nudności i wymioty
- żółtaczka
- świąd skóry
U większości pacjentów, którzy zgłaszają się do lekarza, występują już objawy wynikające z obecności przerzutów raka trzustki do odległych narządów. Jak długo rozwija się rak trzustki? Najczęściej trwa to kilkanaście lat.
Diagnostyka raka trzustki
Rozpoznanie raka trzustki możliwe jest przede wszystkim dzięki badaniom obrazowym. Mowa o USG jamy brzusznej, tomografii komputerowej, endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna. Niekiedy konieczna może być biopsja. Oznaczanie ze krwi poziomu markera CA 19 – 9 nie ma większego znaczenia dla rozpoznania raka trzustki, są natomiast pomocne w monitorowanie postępów terapii.
Jak leczy się raka trzustki?
Gdy rozwija się rak trzustki, leczenie uzależniona jest od stopnia rozwoju nowotworu i ewentualnej obecności przerzutów. Podstawą terapii jest chirurgiczne usunięcie guza, jednak późne rozpoznanie nowotworu sprzyja naciekaniu guza i przerzutowaniu – a wówczas wycięcie guza nie jest możliwe. Wycięcie guza nie jest równoznaczne z wyleczeniem, gdyż często dochodzi do wznowy. Wówczas wykorzystywane są takie metody leczenia jak chemioterapia i radioterapia.
Rokowania w raku trzustki nie są korzystne. Średni czas przeżycia w zaawansowanym raku trzustki to około 3 – 6 miesięcy. Natomiast u osób z wczesnym rakiem trzustki, który może być poddany leczeniu operacyjnemu, średnie przeżycie szacowane jest na kilkanaście miesięcy.
Profilaktyka raka trzustki
W celu zminimalizowania ryzyka rozwoju raka trzustki, zalecane jest prowadzenie zdrowego stylu życia. Warto dbać o utrzymanie prawidłowej masy ciała, regularną aktywność fizyczną, unikanie palenia papierosów. W diecie warto ograniczyć spożycie czerwonego mięsa i tłuszczów zwierzęcych, zwiększając podaż warzyw i innych źródeł błonnika. Ponadto dobrze jest regularnie wykonywać badania profilaktyczne – morfologię krwi, badanie poziomu glukozy, a także USG jamy brzusznej.
Bibliografia:
Hidalgo M., Rak trzustki; Onkologia po Dyplomie, tom 7, nr 5
