Otyłość już dawno przestała być postrzegana wyłącznie jako problem natury estetycznej. Dziś otyłość traktowana jest jak choroba, stanowiąca poważne zagrożenie dla funkcjonowania organizmu. Otyłość stanowi punkt wyjścia do rozwoju innych chorób, takich jak nadciśnienie, miażdżyca, zawał serca, nowotwory, zwyrodnienia układu ruchu czy cukrzyca typu 2. Leczenie otyłości to przede wszystkim modyfikacja stylu życia.
Spis treści
Czym jest otyłość?
Osoby z nadmierną masą ciała postrzegane są jako otyłe. Co sprawia, że można rozpoznać otyłość? Definicja mówi, że otyłość to wzrost ilości tkanki tłuszczowej powyżej 25% u mężczyzn i powyżej 30% u kobiet. Praktyczne zastosowanie znalazł wskaźnik BMI, czyli Body Mass Index, obliczany poprzez dzielenie masy ciała w kg przez wzrost wyrażony w metrach do kwadratu. Prawidłowa wartość BMI to 19 – 25, powyżej 25 stwierdzana jest nadwaga, a powyżej 30 – otyłość.
Biorąc pod uwagę stopień zaawansowania otyłości, wyróżnić można następujące rodzaje otyłości:
- otyłość I stopnia – BMI od 34 do 34,9
- otyłość II stopnia – BMI od 35 do 39,9
- otyłość III stopnia (otyłość olbrzymia) – BMI powyżej 40
Natomiast uwzględniając lokalizację tkanki tłuszczowej, wyróżnia się otyłość uogólnioną, brzuszną oraz pośladkowo – udową. Najbardziej niebezpieczna jest otyłość brzuszna, prowadząca do otłuszczenia narządów wewnętrznych.
Przyczyny otyłości
Nasuwającą się od razu na myśl przyczyna otyłości jest nadmierne spożycie kalorii i siedzący tryb życia. I rzeczywiście – źle skomponowana dieta oraz brak regularnej aktywności fizycznej przyczyniają się do powstania dodatniego bilansu kalorycznego. Oznacza to, że dostarczanych jest więcej kalorii niż wynika z zapotrzebowania organizmu – a to prowadzi do kumulowania się tkanki tłuszczowej. Ale to nie jedyna przyczyna otyłości. Niemałe znaczenie ma wpływ zaburzeń metaboliczno – hormonalnych, wpływających na gospodarkę węglowodanową, insulinową i lipidową. Choroby powodujące otyłość to m. in.:
- insulinooporność
- niedoczynność tarczycy
- zespół Cushinga
- zespół policystycznych jajników
- cukrzyca typu 2
- niektóre schorzenia genetyczne
Otyłość może ponadto towarzyszyć menopauzie, a także stosowaniu niektórych leków.
Dlaczego otyłość jest taka groźna?
Otyłość to nie tylko kumulacja tkanki tłuszczowej, ale także zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu, wynikające z aktywności hormonalno – metabolicznej komórek tłuszczowych. Tkanka tłuszczowa wydziela m. in. hormony wpływające na odczuwanie głodu i sytości, cytokiny o działaniu prozapalnym. W efekcie zaburzeń gospodarki lipidowej zwiększa się poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Insulinooporności towarzyszy hiperglikemia, a rozwijającemu się przewlekłemu stanowi zapalnemu towarzyszy nasilona synteza wolnych rodników. Jakie są skutki otyłości? W efekcie dochodzi do rozwoju licznych chorób przewlekłych:
- cukrzycy typu 2
- chorób układu sercowo – naczyniowego, takich jak nadciśnienie, miażdżyca, zawał serca, udar mózgu, choroba wieńcowa
- zmian zwyrodnieniowych stawów i osłabienia struktury kości
- zmian neurodegeneracyjnych (choroby Parkinsona i choroby Alzheimera)
- schorzenia pęcherzyka żółciowego
- stłuszczenia wątroby
- problemów z płodnością
- bezdechu sennego
- astmy
- depresji.
Leczenie i zapobieganie otyłości
W celu leczenia otyłości, a także zapobiegania jej powstaniu konieczne jest wdrożenie odpowiedniej diety. Powinna ona być dopasowana pod względem kaloryczności, a także jakości diety. Niewskazane jest spożycie cukru i węglowodanów o wysokim indeksie glikemicznym, a także tłuszczów trans. W diecie nie powinno zabraknąć produktów zapewniających długotrwałe uczucie sytości – błonnika, białka, tłuszczów oraz węglowodanów złożonych. Ponadto konieczna jest regularna aktywność fizyczna.
Farmakologiczne leczenie otyłości polega na stosowaniu leków hamujących ośrodek łaknienia, a także ograniczających wchłanianie tłuszczów z przewodu pokarmowego.
U pacjentów ze znaczną otyłością, u których sama interwencja dietetyczna może okazać się niewystarczająca, konieczna może być operacja bariatryczna. Polega ona na zmniejszeniu żołądka, co uniemożliwia przyjmowanie większych objętościowo posiłków. Dzięki zmniejszeniu łaknienia możliwe jest zredukowanie masy ciała nawet o kilkadziesiąt kilogramów.
Bibliografia:
Wąsowski M. i in., Otyłość – definicja, epidemiologia, patogeneza; Postępy Nauk Medycznych, 4/ 2013
