Insulinooporność to coraz częściej diagnozowane zaburzenie zdrowotne. Jest to stan obniżonej wrażliwości komórek ciała na działanie insuliny. Skutkuje to wzrostem poziomu glukozy we krwi, a także stopniowym wyczerpywaniem rezerw wydzielniczych trzustki. A to ostatecznie prowadzi do rozwoju cukrzycy typu 2. Najważniejszym czynnikiem ryzyka rozwoju insulinooporności jest otyłość, zwłaszcza typu brzusznego. Leczenie insulinooporności to przede wszystkim odpowiednia dieta.
Spis treści
Czym jest insulinooporność?
Insulinooporność to zaburzenie, w którym komórki ciała nie są wrażliwe na działanie insuliny. W warunkach fizjologicznych insulina odpowiada za obniżanie poziomu glukozy we krwi, co jest możliwe dzięki wykorzystywaniu glukozy jako źródło energii dla komórek. Gdy komórki są stale narażone na działanie insuliny lub pojawią się nieprawidłowości w funkcjonowaniu receptorów insulinowych -wówczas hormon przestaje spełniać swoją fizjologiczną funkcję. Wtedy insulinooporność idzie w parze z hiperinsulinemią, czyli zbyt wysokim poziomem insuliny we krwi. Zależność ta jest oczywista – insulina nie działa jak należy, co prowadzi do wzrostu poziomu glukozy we krwi. Hiperglikemia pobudza wydzielanie jeszcze większych ilości insuliny, to pogłębia insulinooporność – i błędne koło się nasila. Ostatecznie – stale stymulowana do wydzielania insuliny trzustka traci stopniowo zdolność do wydzielania insuliny i rozwija się cukrzyca typu 2.
Przyczyny insulinooporności
Co może przyczynić się do rozwoju insulinooporności? Przede wszystkim nadmierna masa ciała, stosowanie diety bogatej w węglowodany proste oraz mało aktywny tryb życia. Niekorzystny wpływ ma palenie papierosów oraz spożywanie alkoholu, niewystarczająca ilość snu, stosowanie niektórych leków czy narażenie na ciągły stres.
Objawy insulinooporności
Utrzymywanie się wysokiego poziomu glukozy i insuliny we krwi nie pozostaje obojętne dla organizmu. Gdy utrzymuje się hiperglikemia i nadmiar insuliny, objawy mogą być następujące:
- senność po posiłku, zwłaszcza zawierającym węglowodany
- wzrost masy ciała
- wahania nastroju
- zaburzenia widzenia
- nagła ochota na słodycze i wilczy apetyt
- bóle głowy
- zaburzenia pamięci i koncentracji
- uczucie zimna
- przewlekłe zmęczenie.
Powikłania insulinooporności
Jak już wcześniej wspomniano, konsekwencją nieleczonej insulinooporności jest cukrzyca typu 2. Ale nie tylko – insulinooporność może przyczynić się do rozwoju takich schorzeń przewlekłych jak choroby układu sercowo – naczyniowego: miażdżyca, nadciśnienie, choroba niedokrwienna serca, zawał serca. Insulinooporność stanowi jedną ze składowych zespołu metabolicznego – złożonego zaburzenia charakteryzującego się obecnością zaburzeń lipidowych, nadciśnienia, otyłości. Insulinooporność sprzyja rozwojowi insulinooporności, stłuszczenia wątroby, zespołu policystycznych jajników, obturacyjnego bezdechu sennego, zaburzeniom krzepnięcia krwi.
Leczenie insulinooporności – dieta i leki
Podstawą leczenia insulinooporności jest zmiana stylu życia. Przede wszystkim – wymagane jest stosowanie odpowiedniej diety. Składniki diety nie powinny generować wysokiego wyrzutu insuliny do krwi, zatem wskazane jest spożywanie:
- pełnoziarnistych produktów zbożowych (razowy chleb, otręby, makarony razowe, ryż ciemny, mąki pełnoziarniste, kasza perłowa, gryczana, bulgur, komosa ryżowa)
- chude mięsa
- ryby
- warzywa o niskim indeksie glikemicznym i strączki
- owoce o niskim indeksie glikemicznym
- orzechy
- nierafinowane oleje roślinne
Wspomniany indeks glikemiczny określa wpływ danego składnika diety na wzrost poziomu glukozy we krwi. Im niższy indeks glikemiczny, tym mniejsze poposiłkowe wahania glukozy we krwi – i mniejsza synteza insuliny przez trzustkę.
Poza stosowaniem odpowiedniej diety, konieczna jest regularna aktywność fizyczna. Sport pozwala zwiększyć zużycie glukozy przez komórki i zwiększa wrażliwość komórek na działanie insuliny.
Gdy modyfikacje stylu życia nie są wystarczające – konieczne jest wprowadzenie farmakoterapii. Najczęściej stosowanym lekiem jest metformina. Lek ten zmniejsza wątrobową syntezę glukozy w procesie glukoneogenezy, ponadto zwiększa wrażliwość komórek ciała na działanie insuliny. Dzięki temu lek pomaga zredukować insulinooporność i pomaga normalizować poziom glukozy we krwi. Ponadto metformina pozwala obniżyć poziom trójglicerydów oraz cholesterolu.
Bibliografia:
Makarowska M., Musiałowska D., Dieta w insulinooporności; Feeria 2018
