Niewydolność nerek to poważne zaburzenia funkcjonowania nerek, które może przyjmować postać niewydolności ostrej lub przewlekłej. Przyczynami niewydolności nerek jest zmniejszenie przepływu krwi przez nerki, uszkodzenie miąższu nerek oraz zaburzenia odpływu moczu. Leczenie niewydolności nerek może wymagać postępowania nerkozastępczego, czyli dializ.
Spis treści
Czym jest niewydolność nerek?
Niewydolność nerek to upośledzenie czynności nerek. Najważniejszą funkcją nerek w organizmie jest produkcja moczu w celu usuwania w nim zbędnych metabolitów oraz toksyn. Zaburzeniu funkcji nerek towarzyszy ograniczenie objętości wydalanego moczu, co skutkuje kumulowaniem się w organizmie niepożądanych produktów przemiany materii. A to przekłada się na uszkodzenie kolejnych narządów i układów.
Wyróżnia się dwa rodzaje niewydolności nerek – niewydolność ostrą oraz niewydolność przewlekłą. Ostra niewydolność nerek to nagłe upośledzenie funkcji nerek, któremu towarzyszy spadek objętości wydalanego moczu poniżej 500 ml na dobę oraz wzrost poziomu kreatyniny we krwi. Z kolei przewlekła niewydolność nerek to uszkodzenie nerek, które utrzymuje się powyżej trzech miesięcy i prowadzi do spadku wskaźnika przesączania kłębuszkowatego poniżej 60 ml/ min.
Przyczyny ostrej niewydolności nerek
Do rozwoju ostrej niewydolności nerek najczęściej dochodzi w efekcie zaburzenia przepływu krwi przez ten narząd. Gdy dostatecznie szybko dojdzie do przywrócenia przepływu krwi, wtedy nie dojdzie do trwałego uszkodzenia nerek. Zmniejszeniu ukrwienia nerek mogą sprzyjać następujące czynniki:
- silne odwodnienie prowadzące do spadku objętości krwi krążącej
- niewydolność serca
- krwotoki
Kolejna przyczyną ostrej niewydolności nerek jest uszkodzenie miąższu nerek – kłębuszków lub cewek nerkowych. Do takiego uszkodzenia może dojść zarówno w efekcie niedotlenienia komórek, jak i pod wpływem działania czynników toksycznych, takich jak niektóre antybiotyki, leki przeciwzapalne, alkohol metylowy. Do rozwoju ostrej niewydolności nerek może dojść także w efekcie rabdomiolizy, czyli uszkodzenia mięśni i uwolnienia z nich mioglobiny.
W rozwoju niewydolności nerek swój udział ma także zahamowanie odpływu moczu z nerek, np. w przebiegu kamicy moczowej czy nowotworów.
Przyczyny przewlekłej niewydolności nerek
Do rozwoju przewlekłej niewydolności nerek może dojść w efekcie oddziaływania następujących czynników:
- cukrzycy i rozwijającej się w konsekwencji nefropatii cukrzycowej
- nadciśnienia
- kłębuszkowego zapalenia nerek
- odmiedniczkowego zapalenia nerek
- wielotorbielowatego zwyrodnienia nerek
- kamicy nerek.
Jak rozpoznać niewydolność nerek?
Zaburzenie funkcji nerek rozpoznane może być w oparciu o badanie USG, a także oznaczanie poziomu kreatyniny i wyliczenie wartości wskaźnika GFR. Do podejrzenia niewydolności nerek może skłonić występowanie charakterystycznych objawów. Przede wszystkim uwagę zwraca spadek objętości wydalanego moczu lub całkowity bezmocz. W przypadku ostrej niewydolności nerek mogą dodatkowo pojawić się takie objawy jak krwiomocz, obrzęki, nadciśnienie, bóle stawów, wysypka skórna czy duszności. Z kolei objawy przewlekłej niewydolności nerek to osłabienie, utrata masy ciała, duszności, zaburzenia akcji serca, krwawienie z nosa, bóle kości, zaburzenia koncentracji, mrowienie kończyn oraz zaburzenia miesiączkowania.
Leczenie ostrej i przewlekłej niewydolności nerek
W każdym przypadku niewydolności nerek należy ustalić przyczynę i – w miarę możliwości – wyeliminować ją. Pozwala to na poprawę czynności nerek i hamuje postęp zaburzeń w funkcjonowaniu narządu. Do momentu przywrócenia czynności nerek konieczne może być leczenie hemozastępcze, czyli dializy. Ponadto w przebiegu przewlekłej niewydolności nerek wymagane jest monitorowanie takich powikłań jak nadciśnienie, miażdżyca, niedokrwistość i odpowiednie ich leczenie. Utrata nefronów ma charakter nieodwracalny, dlatego tak ważne jest jak najszybsze wdrożenie leczenia. W przeciwnym razie konieczne może być stałe leczenie nerkozastępcze, w tym przeszczep nerki.
Bibliografia:
Król E., Przewlekła choroba nerek – klasyfikacja, epidemiologia i diagnostyka; Forum Nefrologiczne, 2008, tom 1 nr 1
Lines S. i in., Ostre uszkodzenie nerek; Medycyna po Dyplomie, 2010