Zaburzenia rytmu serca, czyli arytmie to nieprawidłowości dotyczące tempa i częstotliwości skurczów serca. Zaburzenia te mogą być miarowe, czyli serce bije w równym rytmie, jednak tętno jest zbyt szybkie lub zbyt wolne. Innym rodzajem zaburzeń jest niemiarowa praca serca. Zaburzenia rytmu serca mogą prowadzić do ograniczenia objętości krwi tłoczonej do komórek ciała, przez co komórki nie są dostatecznie dotlenione. W niektórych przypadkach arytmie mogą prowadzić nawet do śmierci.
Spis treści
Czym są zaburzenia rytmu serca?
W warunkach fizjologicznych serce pracuje w rytmiczny, miarowy sposób. Prawidłowa liczba skurczów serca u osoby dorosłej to 66 – 76 uderzeń na minutę. Jeśli serce pracuje zbyt szybko lub zbyt wolno albo obserwowane są nierytmiczne skurcze serca – wówczas mówimy o zaburzeniach rytmu serca. Za aktywność skurczową serca odpowiadają impulsy elektryczne, które wychodzą z węzła zatokowego w prawym przedsionku, a następnie przechodzą przez komórki mięśniowe przedsionków i komór serca, generując skurcz jam serca. Jeśli impulsy generowane są w innych niż węzeł zatokowy miejscach, wówczas dochodzi do zaburzeń rytmu serca. Przyczyną zaburzeń rytmu serca może być także nadmierna pobudliwość mięśnia sercowego i reagowanie na bodźce.
Podstawowe zaburzenia rytmu serca przyjmują postać następujących chorób układu krążenia:
- bradykardii, czyli zwolnienia akcji serca
- tachykardii, czyli przyspieszenia akcji serca
- dodatkowych skurczów komorowych lub nadkomorowych
- migotania przedsionków
- częstoskurczu komorowego i nadkomorowego.
Przyczyny przyspieszonej akcji serca
Szybsza od prawidłowej akcja serca może mieć charakter przejściowy i wynikać z oddziaływania takich czynników jak nikotyna czy kofeina, silne emocje i stres, gorączka, spożywania alkoholu. Tachykardia może także towarzyszyć rozmaitym stanom chorobowym, takim jak:
- nerwice
- nadczynność tarczycy
- niedokrwistości
- spadek ciśnienia tętniczego krwi w przebiegu odwodnienia, biegunek, krwotoków
- niewydolność oddechowa towarzysząca rozedmie, zawałowi płuca, ropniom, nowotworom płuc
Bardzo często do przyspieszenia akcji serca dochodzi w efekcie reakcji kompensacyjnej, mającej na celu wyrównanie niewystarczającego dotlenienia komórek ciała.
Przyczyny spowolnionej akcji serca
Do rozwoju bradykardii może dojść w efekcie zaburzeń w funkcjonowaniu układu bodźcowo – przewodzącego. Przyczyną może być zbyt wolne generowanie impulsów w węźle zatokowo – przedsionkowym albo prawidłowo generowane impulsy są hamowane lub blokowane na drogach przewodzenia. Przyczynami zbyt wolnej akcji serca mogą być:
- nadciśnienie śródczaszkowe w przebiegu udaru czy guza mózgu
- inne zaburzenia neurologiczne
- zaburzenia elektrolitowe
- uszkodzenia układu przewodzącego w przebiegu infekcji (np. boreliozy)
- blizny po zawale serca.
Objawy zaburzeń rytmu serca
Zarówno zbyt szybka, jak i zbyt wolna praca serca objawia się w charakterystyczny sposób. W przebiegu tachykardii odczuwalne są takie symptomy jak kołatanie i trzepotanie serca, zawroty głowy, osłabienie, duszności. Z kolei nadmiernemu spowolnieniu akcji serca towarzyszą omdlenia, zawroty głowy, osłabienie, mroczki przed oczami.
Najbardziej niepokojące objawy zaburzeń rytmu serca, które powinny skłonić do natychmiastowego kontaktu z lekarzem to słabo wyczuwalne tętno, uczucie ucisku za mostkiem, nudności, szumy w głowie, nawrotowe omdlenia oraz gwałtowne pogorszenie samopoczucia.
W jaki sposób diagnozowane są zaburzenia rytmu serca?
Istnieje kilka badań umożliwiających rozpoznanie zaburzeń rytmu serca. Mowa o takich badaniach jak badanie EKG, echo serca, RTG klatki piersiowej, EKG metodą Holtera, koronarografia oraz próba wysiłkowa. Można wykonać badania dodatkowe, takie jak oznaczenie poziomu elektrolitów we krwi.
Jak leczone są zaburzenia rytmu serca?
Leczenie arytmii zależy od rodzaju zaburzeń rytmu serca i polega przede wszystkim na stosowaniu odpowiedniej farmakoterapii. Konieczne jest także leczenie przyczynowe zaburzeń rytmu serca. Tego typu leczenie może obejmować zabiegi operacyjne zastawek, leczenie nadciśnienia czy zaburzeń hormonalnych.
Bibliografia:
Prokopowicz D., Baranowski R., Jaka to arytmia, czyli diagnostyka i dalsze postępowanie; Choroby serca i naczyń, 2010, tom 7, nr 4
