Witamina K to grupa związków o podobnej budowie, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Witamina ta występuje w naturze pod postacią witaminy K1 oraz K2. Związki te uczestniczą w procesach krzepnięcia krwi, wzmacnianiu struktury kostnej, wspomaganiu funkcjonowania układu sercowo – naczyniowego. Niedobór witaminy K u dorosłych zdarza się dość rzadko, natomiast konieczna jest suplementacja witaminy K u noworodków, co ma na celu zapobieganie skazie krwotocznej.
Spis treści
Rola witaminy K w organizmie
Witamina K to grupa związków obejmujących witaminę K1 i K2. Witamina K1, czyli filochinon to żółta ciecz syntetyzowana przez rośliny. Z kolei witamina K2, czyli menachinon to związek syntetyzowany w układzie pokarmowym z udziałem bakterii.
Witamina K uczestniczy w procesach krzepnięcia krwi. Jest to związek uczestniczący w procesach syntezy osoczowych czynników krzepnięcia krwi oraz białka protrombiny. Istotną funkcją witaminy K w organizmie jest wzmacnianie struktury kości. Jednym z mechanizmów jest aktywowanie komórek kościotwórczych (osteoblastów) oraz hamowanie aktywności komórek kościogubnych (osteoklastów). Ponadto witamina K zwiększa zdolność wiązania wapnia przez tkankę kostną. Dzięki temu witamina K zapobiega występowaniu tzw. paradoksu wapnia. Przy braku obecności witaminy K wapń wcale nie jest kierowany do kości, a do ścian naczyń tętniczych czy zastawek serca. Wówczas pomimo dostępności jonów wapnia kości mają coraz słabszą strukturę, a jednocześnie dochodzi do powstania zwapnień w obrębie układu krążenia. Witamina K kieruje wapń do kości, zapobiegając jego kumulowaniu się w obrębie układu sercowo – naczyniowego.
Witamina K wspomaga działanie układu nerwowego, chroni mózg przed stresem oksydacyjnym i stanami zapalnymi.
Kolejną funkcją witaminy K w organizmie jest jej działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwgrzybicze czy antybakteryjne. Coraz więcej mówi się także o antynowotworowym działaniu witaminy K, zwłaszcza względem raka płuc oraz raka prostaty. Witamina K zwiększa wrażliwość komórek na działanie insuliny, dzięki czemu może zapobiegać rozwojowi insulinooporności oraz cukrzycy typu 2.
Źródła witaminy K w diecie
Zapotrzebowanie osoby dorosłej na witaminę K wynosi 55 mikrogramów na dobę dla kobiet oraz 65 mikrogramów dla mężczyzn. Witaminę K można dostarczyć wraz z dietą, a także suplementami diety. Najbogatsze źródła witaminy K1 w diecie to zielone warzywa: brokuły, cukinia, zielony groszek, zielone liście warzyw, brukselka, kapusta włoska. Inne źródła witaminy K to awokado, truskawki, brzoskwinie czy zielona herbata. Z kolei źródła witaminy K2 są bardzo ograniczone – związek ten można znaleźć w natto, czyli fermentowanych ziarnach soi.
Witamina K – suplementacja u noworodków
Noworodki rodzą się z niedoborem witaminy K. Wynika to z faktu, że związek ten nie przenika przez łożysko, zatem nie ma możliwości zmagazynowania odpowiednich ilości tej witaminy. Brak jest ponadto możliwości syntezy witaminy K przez bakterie jelitowe, gdyż jelita noworodków są jałowe. I właśnie dlatego konieczna jest suplementacja witaminy K. Ma to na celu zapobieganie skazie krwotocznej. Suplementacja witaminy K u noworodków polega na podaniu 1 mg witaminy K w postaci iniekcji lub 2 mg witaminy K doustnie. Suplementację należy zrealizować w ciągu pierwszych 5 godzin po porodzie. Ponadto od 3 tygodnia życia dzieci karmione piersią powinny przyjmować witaminę K w dawce 150 mikrogramów na dobę, aż do ukończenia 3 miesiąca życia.
Niedobór witaminy K w organizmie
Zbyt niski poziom witaminy K w organizmie zdarza się dość rzadko. Niedoborowi witaminy K sprzyjają takie sytuacje jak długotrwała antybiotykoterapia, schorzenia wątroby, zespoły złego wchłaniania, stosowanie leków przeciwkrzepliwych oraz niewłaściwie zbilansowana dieta.
Objawy niedoboru witaminy K w organizmie to przede wszystkim:
- krwawienia z błon śluzowych, nosa, przewodu pokarmowego
- obfite krwawienia miesięczne
- długie krwawienie po zranieniu skóry
- krwiomocz
- większa podatność na zakażenia bakteryjne
- osteoporoza
- zwapnienia w obrębie układu krążenia, mogące prowadzić do rozwoju miażdżycy .
Nadmiar witaminy K w organizmie
Nadmiernie wysoki poziom witaminy K w organizmie jest konsekwencją stosowania zbyt wysokich dawek suplementów z witaminą K. Pojawiają się wtedy takie mało specyficzne objawy jak nasilona potliwość, uczucie gorąca. Może rozwinąć się anemia hemolityczna, wynikająca z rozpadu erytrocytów.
Bibliografia:
Kucharz E. i in., Rola witaminy K2 w metabolizmie kości i innych procesach patofizjologicznych – znaczenie profilaktyczne i terapeutyczne; Forum Reumatol, 2018, tom 4, nr 2
Karmańska A., Karwowski B., Rola witaminy K w metabolizmie kości; Bromat Chem Toksykol, 2015
