Udar mózgu to obumarcie części mózgu w efekcie niedotlenienie komórek nerwowych. Do udaru może dojść w przebiegu zamknięcia światła naczynia krwionośnego lub pęknięcia tętnicy mózgowej i krwotoku. Udar mózgu zawsze jest stanem zagrażającym życiu i wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej. Jakie są objawy udaru mózgu i możliwości jego leczenia?
Spis treści
Czym jest udar mózgu?
Udar mózgu to obumarcie części neuronów, czyli komórek nerwowych mózgu. Komórki nerwowe są bardzo wrażliwe na niedotlenienie, zatem zaburzenia przepływu krwi w określonym obszarze mózgu prowadzą do obumarcia neuronów. Biorąc pod uwagę przyczynę niedokrwienia, wyróżnia się następujące typy udaru mózgu:
- udar niedokrwienny, w przebiegu którego zaburzony zostaje dopływ krwi do wybranego obszaru mózgu; w efekcie znacznego zwężenia lub zamknięcia światła naczynia krwionośnego, ilość krwi dopływającej do mózgu jest niewystarczająca, aby zapewnić optymalną ilość tlenu; ostatecznie dochodzi do śmierci komórek mózgu
- udar krwotoczny powstaje w wyniku pęknięcia tętnicy mózgowej, co prowadzi do wylewu krwi; wydostająca się z tętnicy krew uciska na sąsiednie komórki nerwowe, co prowadzi do wzrostu ciśnienia wewnątrz mózgu, dodatkowo część komórek mózgu nie jest w odpowiedni sposób odżywiana i dotleniana.
Przyczyny udaru mózgu
Istnieje kilka czynników, znacząco zwiększających ryzyko rozwoju udaru mózgu. Dzielą się one na czynniki modyfikowalne, na wystąpienie których mamy wpływ, a także czynniki niemodyfikowalne, których nie można wyeliminować. Najistotniejsze modyfikowalne czynniki ryzyka udaru mózgu to:
- nadużywanie alkoholu
- palenie papierosów
- nadciśnienie tętnicze
- cukrzyca
- choroby serca
- miażdżyca
- duża nadwaga lub otyłość
- zespół bezdechu sennego
- zaburzenia lipidowe
Z kolei czynniki niemodyfikowalne to przede wszystkim wiek powyżej 55 lat, płeć (kobiety są częściej dotknięte udarem), a także predyspozycje genetyczne. Wytypowano ponadto czynniki ryzyka rozwoju udaru mózgu typowe wyłącznie dla kobiet. Do takich czynników związanych z płcią żeńską zaliczono m. in.:
- wystąpienie pierwszej miesiączki przed 10 r. ż.
- menopauza przed 45 r. ż.
- stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej lub hormonalnej terapii zastępczej
- cukrzyca ciążowa
- stan przedrzucawkowy.
Objawy udaru mózgu
Udary mózgu mogą pojawiać się stopniowo i mieć różne nasilenie. Najczęściej występują takie symptomy jak:
- połowicze zaburzenia czucia
- niedowład jednej strony ciała
- zaburzenia równowagi
- zaburzenia widzenia
- zaburzenia mowy
- bóle głowy i zawroty głowy
- asymetria dolnej części twarzy.
Udar mózgu – pierwsza pomoc
Gdy pojawi się podejrzenie udaru, należy jak najszybciej wezwać pogotowie. Nie należy podawać choremu nic do jedzenia i picia, gdyż istnieje ryzyko zadławienia. Osobę z podejrzeniem udaru dobrze jest ułożyć go w wygodnej pozycji leżącej, a gdy chory straci przytomność, wskazana jest pozycja boczna.
Powikłania udaru mózgu
Udar mózgu może być śmiertelny. Ponadto istnieje ryzyko pojawienia się licznych powikłań, z których najistotniejsze to:
- niesprawność ruchowa (niedowład połowiczy)
- zaburzenie funkcji poznawczych
- problemy emocjonalne
- padaczka
- zakażenia
- powikłania zatorowo – zakrzepowe
- obniżenie stopy życiowej.
Diagnostyka udaru mózgu
W celu rozpoznania mózgu konieczne jest wykonanie badania tomografem komputerowym. Inne badania wykonywane w diagnostyce udaru mózgu to badanie dopplerowskie oceniające stan tętnic szyjnych, a także badanie krzepliwości krwi. Ponadto, gdy chory jest nieprzytomny, wykonywane jest badanie neurologiczne oceniające odruchy, siłę mięśni czy reakcję źrenic na światło.
Leczenie udaru mózgu
Leczenie niedokrwiennego udaru mózgu polega na rozpuszczeniu skrzepliny. Im szybciej pacjent trafi do szpitala, tym większa szansa na udrożnienie naczynia mózgowego i przywrócenie przepływu krwi. W przeciwnym przypadku już po 5 – 6 godzinach dochodzi do nieodwracalnych zmian w mózgu. Leczenie krwotocznego udaru mózgu polega na podtrzymaniu podstawowych parametrów życiowych. Gdy dojdzie do wysokiego wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego, konieczne jest przeprowadzenie zabiegu neurochirurgicznego. W przypadku każdego udaru konieczne jest ponadto postępowanie rehabilitacyjne.
Bibliografia:
Udary mózgu – rosnący problem w starzejącym się społeczeństwie; Raport Instytutu Ochrony Zdrowia, 2016
