Miażdżyca to jedna z najczęściej występujących chorób cywilizacyjnych. Jest to przewlekły stan zapalny ścian naczyń krwionośnych, któremu towarzyszy odkładanie blaszki miażdżycowej. W przebiegu choroby dochodzi zwężenia światła naczyń, co prowadzi do niedokrwienia narządów czy kończyn dolnych. Powikłaniem miażdżycy może być m. in. zawał serca czy udar mózgu.
Spis treści
Co to jest miażdżyca?
Miażdżyca to przewlekłe schorzenie obejmujące średnie i duże tętnice. U podstaw miażdżycy leży miejscowa kumulacja związków lipidowych w śródbłonku naczyń. Powstaniu blaszki miażdżycowej towarzyszy stan zapalny, przebudowa i pogrubienie ścian naczyń, zmniejszenie ich elastyczności oraz znaczne zwężenie lub całkowite zamknięcie światła tętnicy.
Zainicjowanie powstawania blaszki miażdżycowej związane jest z oddziaływaniem kilku czynników. W grę wchodzą dysfunkcje śródbłonka, zaburzenia profilu lipidowego krwi, czynniki immunologiczne oraz predyspozycje genetyczne. Jak powstaje blaszka miażdżycowa? Najpierw w ścianie naczyń krwionośnych powstaje mikrouszkodzenie, do którego migrują komórki zapalne. Indukowany jest stan zapalny, sprzyjający zwiększonej syntezie kolagenu i pogrubieniu ścian naczyń. Ponadto komórki zapalne pochłaniają lipidy, głównie cholesterol frakcji LDL. W ten sposób powstają złogi lipidów i zwapnienia, które stopniowo zmniejszają przekrój przez naczynie krwionośne. Utrwalona blaszka miażdżycowa może pęknąć, a to wiąże się z powstaniem zatoru, gdy oderwany fragment blaszki miażdżycowej zamknie światło innego naczynia krwionośnego. Może także dojść do powstania zakrzepu, gdy płytki krwi inicjują w miejscu pęknięcia blaszki miażdżycowej procesy krzepnięcia. Powstały skrzep może zamknąć całkowicie światło naczynia.
Przyczyny miażdżycy
Istnieje kilka czynników sprzyjających rozwojowi blaszki miażdżycowej. Czynniki te związane są przede wszystkim z niewłaściwym stylem życia, a najważniejsze z nich to:
- otyłość
- cukrzyca
- nadciśnienie
- siedzący tryb życia
- niewłaściwie zbilansowana dieta
- palenie papierosów
- zbyt wysoki poziom trójglicerydów
- podwyższony poziom cholesterolu LDL i obniżony poziom cholesterolu HDL
Kolejne czynniki ryzyka to wiek, płeć męska oraz występowanie przypadków miażdżycy w rodzinie.
Objawy miażdżycy
To, w jaki sposób objawia się miażdżyca, zależy przede wszystkim od tego, jakie naczynie krwionośne dotknięte jest procesem miażdżycowym. Objawy miażdżycy zazwyczaj pojawiają się wówczas, gdy zamknięte zostanie co najmniej 50% światła naczynia. Gdy blaszka miażdżycowa pojawia się w obrębie naczyń wieńcowych unaczyniających serce, wtedy dochodzi do rozwoju choroby niedokrwiennej serca. Pojawia się zmęczenie, duszności, łatwa męczliwość, ból w klatce piersiowej. Miażdżyca kończyn dolnych objawia się osłabieniem siły mięśniowej nóg, a także bólami nóg występującymi początkowo podczas chodzenia, a w miarę postępu choroby – także podczas spoczynku. Gdy miażdżyca obejmuje tętnice szyjne i kręgowe zaopatrujące w krew mózg, pojawić mogą się zawroty i bóle głowy, dezorientacja, a nawet przejściowe niedowłady. W przebiegu miażdżycy tętnic nerkowych może dojść do rozwoju niewydolności nerek i nadciśnienia krwi.
Jak diagnozuje się miażdżycę?
Rozpoznanie miażdżycy wymaga wykonania odpowiedniej diagnostyki. Jednym z pierwszych badań, mogących nasunąć rozpoznanie miażdżycy jest profil lipidowy krwi. Lipidogram obejmuje oznaczenie poziomu cholesterolu całkowitego i frakcji LDL oraz HDL, a także trójglicerydów. Najbardziej polecanym badaniem obrazowym, umożliwiającym ocenę przepływu krwi przez naczynia, jest USG doppler. Można wykonać także bardziej inwazyjne badanie – angiografię, która polega na wprowadzenia do naczynia specjalnego cewnika i podania kontrastu.
Leczenie miażdżycy
Jeśli rozwinie się miażdżyca, leczenie nie polega na pozbyciu się już powstałych blaszek miażdżycowych, gdyż nie jest to możliwe. Terapia koncentruje się natomiast na stabilizowaniu blaszek miażdżycowych oraz zapobieganiu powstaniu nowej blaszki. W tym celu konieczne jest unormalizowanie profilu lipidowego krwi. Służy temu modyfikacja stylu życia – zmiana diety, regularna aktywność fizyczna, utrzymanie prawidłowej masy ciała. W celu obniżenia poziomu cholesterolu i trójglicerydów stosowane są także leki – statyny czy fibraty. Gdy terapia nie przynosi pożądanych efektów, wówczas konieczny może być zabieg poszerzenia światła naczynia przy pomocy stentów.
Bibliografia:
Kucharska E., Miażdżyca tętnic – wybrane aspekty; Przegląd Lekarski 2014
