Hipoglikemia to spadek poziomu glukozy poniżej wartości prawidłowych. Jest to stan towarzyszący m. in. leczeniu cukrzycy insuliną lub lekami doustnymi. Z kolei tzw. hipoglikemia reaktywna pojawia się po spożyciu posiłku. Hipoglikemia może zagrażać zdrowiu, a nawet życiu, gdyż narządem najbardziej wrażliwym na spadek poziomu glukozy jest mózg. Jakie są objawy hipoglikemii i jak można jej zapobiegać?
Spis treści
Czym jest hipoglikemia?
Hipoglikemia to zbyt niski poziom glukozy we krwi. Prawidłowy poziom glukozy to 70 – 99 mg/ dl, czyli 3,9 – 5,5 mmol/ l. Gdy glikemia obniża się poniżej 70 mg/ gl, wówczas można mówić o hipoglikemii. Warto zaznaczyć, że nie zawsze spadek poziomu glukozy poniżej tej wartości progowej wiąże się z wystąpieniem objawów hipoglikemii. Niekiedy objawy występują przy znacznie niższej glikemii, może zdarzyć się także przy glikemii utrzymującej się w dolnej granicy normy, gdy doszło do szybkiego i znacznego spadku poziomu glukozy.
Rodzaje hipoglikemii
W zależności od stopnia nasilenia wyróżnić można następujące rodzaje hipoglikemii:
- hipoglikemia lekka, gdy poziom glukozy wynosi 50 – 70 mg/ dl
- hipoglikemia umiarkowana, przy poziomie glukozy 30 – 50 mg/ dl
- hipoglikemia ciężka, gdy glikemia obniża się poniżej 20 – 30 mg/ dl.
Hipoglikemia ciężka stanowi stan zagrożenia życia, gdyż może dojść do utraty przytomności i śpiączki.
Przyczyny hipoglikemii
Jedną z najczęściej występujących przyczyn hipoglikemii jest niewłaściwe dawkowanie insuliny lub leków hipoglikemizujących. Dotyczy to zwłaszcza stosowania zbyt wysokich dawek insuliny. Dlatego epizody hipoglikemii najczęściej zdarzają się u chorych na cukrzycę typu 1, zaś w przypadku cukrzycy typu 2, często leczonej wyłącznie lekami doustnymi, hipoglikemia występuje rzadziej.
Niewłaściwe dawkowanie leków czy insuliny to nie jedyna przyczyna hipoglikemii. Do spadku poziomu glukozy we krwi może przyczynić się także:
- nadużywanie alkoholu
- intensywny wysiłek fizyczny
- niewłaściwa dieta (pomijanie posiłków, dieta niskowęglowodanowa)
- nagła redukcja masy ciała
Ponadto hipoglikemia może towarzyszyć niektórym schorzeniom, np. insulinomie, czyli nowotworowi trzustki, niewydolności przysadki mózgowej lub niewydolności kory nadnerczy.
Szczególnym rodzajem hipoglikemii jest hipoglikemia reaktywna, w przebiegu której kilka godzin po spożyciu posiłku dochodzi do spadku glikemii. Na hipoglikemię tego rodzaju narażone są zwłaszcza osoby po resekcji żołądka, narażone na stres, stosujące niewłaściwą dietę oraz z nietolerancją fruktozy. Najczęściej hipoglikemia reaktywna rozpoznawana jest u kobiet w wieku 20 – 30 lat.
Jakie są objawy hipoglikemii?
Hipoglikemia objawia się w bardzo charakterystyczny sposób, a jej symptomy wynikają z niewystarczającego dostarczania glukozy ośrodkowemu układowi nerwowemu, a także mięśniom, czyli tkankom o najwyższym zapotrzebowaniu na glukozę. Charakter oraz stopień nasilenia objawów zależy od tego, jak znaczny jest spadek poziomu glukozy we krwi:
- hipoglikemia lekka objawia się bólem głowy, osłabieniem, uczuciem głodu oraz drżeniem rak
- hipoglikemii umiarkowanej może towarzyszyć kołatanie serca, bóle brzucha, nadmierna potliwość
- w przebiegu hipoglikemii ciężkiej istnieje ryzyko utraty przytomności, wystąpienia drgawek, a także śpiączki hipoglikemicznej.
Hipoglikemia – co robić?
Postępowanie w przypadku hipoglikemii uzależnione jest od stopnia nasilenia objawów oraz wyników pomiaru glikemii przy użyciu glukometru. Jeśli pojawiają się symptomy wskazujące na lekką hipoglikemię, wówczas wystarczające powinno być spożycie źródła glukozy. W tym celu najlepiej sprawdzają się kostki cukru czy słodzona herbata. Unikać należy natomiast słodyczy – zawarte w nich tłuszcze mogą ograniczyć szybkie przyswajanie węglowodanów. Gdy wystąpi hipoglikemia umiarkowana, wówczas postępowanie jest podobne jak w przypadku hipoglikemii łagodnej. Trzeba jednak uwzględnić konieczność udziału osoby do pomocy, gdyż osoba dotknięta hipoglikemią może wykazywać irracjonalne zachowania. Z kolei postępowanie w hipoglikemii ciężkiej wiąże się z wykonaniem zastrzyku z glukagonem, który działa przeciwstawnie do insuliny i zwiększa poziom glukozy we krwi. Osobie nieprzytomnej nie wolno na siłę wlewać słodkiego napoju do ust – grozi do zachłyśnięciem.
Bibliografia:
Mathew P., Thoppil D., Hypoglycemia; StatPearls 2020
