Cukrzyca typu 1 to choroba związana z upośledzeniem czynności wydzielniczej trzustki. Charakterystyczne jest znaczne obniżenie lub całkowity brak syntezy insuliny, czyli hormonu obniżającego poziom glukozy we krwi. Leczenie cukrzycy typu 1 koncentruje się na uzupełnieniu niedoborów insuliny, co możliwe jest dzięki wykonywaniu iniekcji insuliny.
Spis treści
Czym jest cukrzyca typu 1?
Cukrzyca typu 1 to postać cukrzycy diagnozowana głównie u dzieci i młodzieży. Jest to najczęściej występująca choroba przewlekła wieku dziecięcego. Nie oznacza to jednak, że diagnozowana jest tylko cukrzyca typu 1 u dzieci – możliwe jest także zdiagnozowanie cukrzycy typu 1 u dorosłych. W przebiegu tej choroby komórki trzustki są uszkadzane i tracą zdolność do syntezy insuliny. W warunkach fizjologicznych spożycie węglowodanów prowadzi do poposiłkowego wzrostu stężenia glukozy we krwi, a to pobudza trzustkę do wydzielania insuliny. Brak tego hormonu prowadzi do stale utrzymującej się hiperglikemii, co skutkuje uszkodzeniem licznych narządów.
Skąd się bierze cukrzyca typu 1?
Cukrzyca typu 1 jest chorobą autoimmunologiczną, co oznacza, że towarzyszy jej synteza autoprzeciwciał. W zdrowym organizmie przeciwciała są syntetyzowane w celu zwalczania chorobotwórczych patogenów, takich jak wirusy i bakterie. W procesie autoimmunologicznym dochodzi do nieprawidłowej aktywacji układu immunologicznego i syntetyzowane są autoprzeciwciała skierowane przeciwko własnym komórkom. W cukrzycy typu 1 autoprzeciwciała skierowane są przeciwko:
- wyspom trzustkowym
- insulinie
- dekarboksylazie kwasu glutaminowego
Co zwiększa ryzyko syntezy takich autoprzeciwciał? Za najważniejsze czynniki ryzyka rozwoju cukrzycy typu 1 uznano:
- występowanie innych chorób z autoimmunizacji, takich jak celiakia, toczeń
- zbyt niski poziom witaminy D w organizmie
- zbyt wczesne rozszerzenie diety dziecka o mleko krowie
- występowanie stanu przedrzucawkowego w ciąży
- infekcje wirusowe.
Objawy cukrzycy typu 1
Gdy rozwija się cukrzyca typu 1, objawy związane są w wysokim poziomem glukozy we krwi. Pojawia się nasilone pragnienie, zatem dziecko przyjmuje duże ilości płynów. Charakterystycznym objawem jest wielomocz, czyli wydalanie bardzo dużych objętości moczu oraz potrzeba oddawania moczu w nocy. Wysoki poziom cukru sprzyja rozwojowi infekcji, zatem zaobserwować można stany zapalne układu moczowego oraz infekcje skórne. Ponadto występują takie skórne objawy cukrzycy jak świąd, zaczerwienienie i suchość skóry oraz spowolnione gojenie się ran. Chorzy na cukrzycę doświadczają ponadto senności i zmęczenia, może pojawić się spadek masy ciała, nocne skurcze łydek czy zaburzenia widzenia.
Jak zdiagnozować cukrzycę typu 1?
Jeśli podejrzewana jest cukrzyca typu 1, badania poziomu glukozy we krwi są konieczne. Do stwierdzenia cukrzycy konieczne jest uzyskanie poziomu glukozy na czczo powyżej 126 mg/ dl, czyli 7 mmol/ l. Innym kryterium diagnostycznym jest występowanie objawów cukrzycy i dwukrotne uzyskanie glikemii przygodnej (mierzonej w dowolnym momencie dnia) powyżej 200 mg/ dl, czyli 11,1 mmol/ l.
Pomocniczo można wykonać oznaczenie miana przeciwciał przeciwtarczycowych, a także poziom peptydu C. Peptyd C to związek wydzielany w takich ilościach jak insulina, peptyd ten oddziela się od cząsteczki prohormonu podczas przekształcania w aktywną insulinę. Badanie jego poziomu pozwala na ocenę czynności wydzielniczej trzustki, zwłaszcza u osób, które stosują syntetyczna insulinę mogącą zafałszować wynik.
Leczenie cukrzycy typu 1
Cukrzyca typu 1 nie może być wyleczona. Jest to choroba o charakterze przewlekłym, w przebiegu której można łagodzić objawy choroby, spowalniać jej postęp i minimalizować ryzyko wystąpienia powikłań. Konieczne jest podawania insuliny – w tym celu mogą być wykonywane zastrzyki, stosowane są także pompy insulinowe. W celu precyzyjnego ustalenia dawek insuliny i monitorowania skuteczności leczenia, konieczna jest samokontrola, czyli oznaczanie poziomu glukozy we krwi przy pomocy glukometru. Ponadto określany jest poziom hemoglobiny glikowanej, czyli frakcji hemoglobiny zmienionej przez zbyt wysoki poziom glukozy. Wskazane jest ponadto monitorowanie funkcji nerek, gdyż powikłaniem cukrzycy może być niewydolność nerek – stąd potrzeba badania ogólnego moczu, mikroalbuminurii oraz poziomu mocznika i kreatyniny we krwi.
Bibliografia:
Myśliwiec M., Cukrzyca u dzieci – etiopatogeneza, diagnostyka i terapia; Forum Medycyny Rodzinnej, 2007, tom 1, nr 2
