Cynk to jeden z najważniejszych mikroelementów warunkujących prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Jest niezbędny dla podtrzymania płodności, wspomaga naturalną odporność organizmu, wchodzi w skład ponad 200 enzymów. Dostępność cynku w diecie jest umiarkowana, ponadto jego przyswajalność z naturalnych źródeł nie jest wysoka – a to sprzyja występowaniu niedoborów tego pierwiastka. Objawy niedoboru cynku to częstsza zapadalność na infekcje, pogorszenie wyglądu włosów i paznokci, spadek libido, zaburzenia płodności. Niekorzystny wpływ na funkcjonowanie organizmu ma także zbyt wysoki poziom cynku w organizmie, wynikający z przedawkowania suplementów diety.
Spis treści
Rola cynku w organizmie
Cynk to mikroelement, który wpływa na prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Zawartość cynku w organizmie to około 2 – 2,5 g, z czego 50% skumulowane jest w mięśniach, 25 – 30% w tkance kostnej, a pozostała ilość zdeponowana jest w innych tkankach. Cynk wchodzi w skład ponad 200 enzymów warunkujących prawidłowy przebieg przemian węglowodanowych, tłuszczowych oraz białkowych. Ten składnik mineralny wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, wpływając na przewodnictwo nerwowe, pamięć i koncentrację, sprawność intelektualną oraz samopoczucie psychiczne. Cynk wpływa ponadto na rozwój układu nerwowego u płodu, warunkuje prawidłowy przebieg ciąży.
Cynk uczestniczy w procesie syntezy insuliny przez trzustkę, dzięki temu pośredniczy w utrzymaniu prawidłowego poziomu glukozy we krwi. Pierwiastek ten moduluje działanie układu odpornościowego, działa przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie.
Cynk wspomaga proces mineralizacji kości, regeneracji tkanek, kurczliwości mięśni, zapewnia elastyczność naczyń krwionośnych. Reguluje miesiączkowanie, wpływa na libido i płodność. U kobiet pierwiastek ten zapobiega resorpcji zarodka, natomiast u mężczyzn warunkuje proces produkcji plemników i zapewnia ich optymalną ruchliwość. Wzmacnia skórę, włosy i paznokcie.
Cynk w diecie
Dzienne zapotrzebowanie na cynk dla osoby dorosłej wynosi około:
- 10 – 13 mg dla kobiet
- 12 – 16 mg dla kobiet w ciąży
- 16 – 21 mg dla kobiet karmiących piersią
- 14 – 16 mg dla mężczyzn.
Zwiększone zapotrzebowanie na cynk wykazują osoby stosujące używki, pracujące fizycznie, narażone na stres, intensywnie uprawiające sport, stosujący diety odchudzające i wegetariańskie czy wegańskie.
Najbogatszym źródłem cynku w diecie są owoce morza, sporo tego pierwiastka zawierają także mięsa i ryby. Produkty roślinne, takie jak orzechy, sezam, kiełki pszenicy czy pestki dyni zawierają znacznie mniej cynku.
Niedobór cynku w organizmie
Na niedobory cynku narażone są osoby stosujące mało zróżnicowaną dietę, zwłaszcza pozbawioną mięs i ryb. Kolejnym czynnikiem sprzyjającym powstaniu niedoborów cynku jest nadużywanie alkoholu, który zaburza przyswajanie cynku z przewodu pokarmowego, a także spożywanie preparatów zawierających żelazo. Powstaniu niedoborów sprzyjają ponadto stany zapalne jelit.
Objawy niedoboru cynku są mało charakterystyczne i mogą obejmować:
- zmęczenie
- pogorszenie pamięci i koncentracji
- większa podatność na infekcje
- spadek apetytu
- stany depresyjne
- suchość i łuszczenie się skóry
- nadmierne wypadanie włosów
- spowolnione gojenie się ran
- zaburzenia smaku i zapachu
Konsekwencją długotrwałego niedoboru cynku może być miażdżyca, nadciśnienie, choroba niedokrwienna serca, spadek potencji i płodności. Niedobór cynku u kobiety w ciąży może skutkować większym ryzykiem wystąpienia porodu przedwczesnego, powikłań okołoporodowych oraz niskiej masy urodzeniowej noworodka.
Nadmiar cynku w organizmie
Nadmierny poziom cynku w organizmie jest konsekwencją przedawkowania suplementów diety zawierających cynk. Pojawia się wówczas biegunka, utrata apetytu, bóle głowy i brzucha. Charakterystycznym objawem są owrzodzenia oraz stany zapalne błon śluzowych. Przy długotrwałym nadużywaniu preparatów zawierających cynk może pojawić się pogorszenie odporności, a także niedokrwistość.
Bibliografia:
Szcześniak M. i in., Cynk – pierwiastek życia; Farm Pol, 2014
