Witamina C, czyli kwas askorbinowy to jedna z najważniejszych witamin warunkujących prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Jako związek o potencjale antyoksydacyjnym, witamina C skutecznie neutralizuje wolne rodniki, spowalniając procesy starzenia się organizmu i ograniczając rozwój wielu schorzeń przewlekłych. Ponadto witamina C jest niezbędna w procesie syntezy kolagenu, wspomaga układ odpornościowy, jest niezbędna w procesie wchłaniania żelaza i wapnia w przewodzie pokarmowym. Niedobór witaminy C przekłada się na występowanie niedokrwistości, kruchości naczynek krwionośnych, spowolnionego gojenia się ran. Z kolei zbyt wysoki poziom witaminy C w organizmie sprzyja powstawaniu wysypek skórnych, a także kamieni nerkowych.
Spis treści
Rola witaminy C w organizmie
Witamina C to związek modulujący funkcjonowanie układu immunologicznego. Wpływ witaminy C na wspomaganie naturalnej odporności organizmu wynika m. in. ze wspomagania procesów neutralizowania drobnoustrojów chorobotwórczych przez leukocyty. Ponadto – jako silny antyoksydant – witamina C neutralizuje wolne rodniki, ogranicza peroksydację lipidów, chroniąc układ sercowo – naczyniowy przed stresem oksydacyjnym. Witamina C może ograniczać rozwój niektórych nowotworów. Jednym z potencjalnych mechanizmów jest ograniczenie powstawania rakotwórczych nitrozoamin, powstających w żołądku. W ten sposób witamina C może ograniczać rozwój nowotworów żołądka oraz jelita grubego. Kolejny mechanizm to aktywowanie komórek układu odpornościowego, eliminujących komórki rakowe.
Witamina C uczestniczy w procesie syntezy kolagenu, dzięki czemu przyczynia się do utrzymania zdrowej skóry, wspomaga gojenie się ran, zapewnia elastyczność i szczelność ścian naczyń krwionośnych.
Neutralizując wolne rodniki w mózgu, witamina C wykazuje działanie neuroprotekcyjne, minimalizując ryzyko rozwoju takich chorób o podłożu neurodegeneracyjnym jak choroba Alzheimera czy choroba Parkinsona. Kolejne istotne funkcje witaminy C w organizmie to wspomaganie wchłaniania żelaza z przewodu pokarmowego, uczestnictwo w biosyntezie karnityny, a także normalizowanie poziomu glukozy we krwi.
Źródła witaminy C w diecie
Zapotrzebowanie na witaminę C dla osoby dorosłej wynosi około 90 mg dla mężczyzn i 75 mg dla kobiet. Takie ilości witaminy C mogą być bez problemu dostarczone wraz z dietą. Dostępność witaminy C w produktach spożywczych jest dobra. Najbogatsze źródła witaminy C w diecie to:
- owoce dzikiej róży
- czarna porzeczka
- natka pietruszki
- brokuły
- kalarepa
- truskawki
- cytrusy
- ziemniaki
Witamina C znajduje się także w innych warzywach i owocach, a także produktach pochodzenia zwierzęcego – mięsach, nabiale czy rybach.
Zwiększone zapotrzebowanie na witaminę C wykazują m. in. osoby palące papierosy, spożywające alkohol, narażone na zanieczyszczenia środowiskowe, kobiety w ciąży i karmiące piersią. Ponadto większe ilości witaminy C powinny być dostarczane w diecie osób dotkniętych takimi chorobami przewlekłymi jak nadciśnienie, cukrzyca. Także długotrwały, intensywny wysiłek fizyczny oraz narażenie na stres zwiększa zapotrzebowanie na witaminę C.
Niedobór witaminy C
Zbyt niska podaż witaminy C wraz z dietą może prowadzić do rozwoju niedoboru pierwiastka. Niedobór witaminy C może objawiać się pod postacią spowolnionego gojenia się ran, łatwe powstawanie siniaków i krwawień, wynikające z kruchości ścian naczyń krwionośnych, a także bóle mięśni i stawów. Pojawiają się takie symptomy jak osłabienie, pogorszenie odporności, stany zapalne błony śluzowej, osłabienie kości i rozwój osteoporozy. Może zwiększyć się ryzyko rozwoju nadciśnienia i innych chorób układu krążenia, a także nowotworów.
Nadmiar witaminy C w organizmie
W efekcie przyjmowania zbyt dużych dawek suplementów diety zawierających witaminę C może dojść do nadmiernej kumulacji witaminy C w organizmie. Mogą pojawić się nudności, wymioty, biegunki, wysypka skórna. Ponadto nadmiarowi witaminy C nasila się wydalanie szczawianów, co sprzyja powstaniu kamicy nerkowej.
Bibliografia:
Janda K. i in., Witamina C – budowa, właściwości, funkcje i występowanie; Pom J Life Sci 2015
