Przekwitanie kojarzy się przede wszystkim z menopauzą, okazuje się jednak, że problem ten dotyczy także mężczyzn. Andropauza – bo o niej mowa – to fizjologiczny proces starzenia się organizmu mężczyzny. Dostrzec można pewne podobieństwa z menopauzą – spada poziom hormonów płciowych, może dojść do pogorszenia samopoczucia i stanu zdrowia.
Czym jest andropauza?
Testosteron to męski hormon płciowy, który jest niezbędny do rozwoju i funkcjonowania męskiego organizmu. Testosteron odgrywa kluczową rolę w rozwoju nasieniowodów i zejściu jąder w rozwoju płodowym. Testosteron również odgrywa rolę w rozwoju niektórych regionów typowych dla męskiego mózgu. Męskie hormony płciowe odpowiadają za rozwój i powiększanie się męskich narządów płciowych oraz rozwój wtórnych cech płciowych, które są widoczne w okresie dojrzewania. Należą do nich fizyczne zmiany, takie jak szerokie ramiona i wąskie biodra; charakterystyczny typ owłosienia ciała – włosy w okolicy łonowej, pod pachami, na twarzy i klatce piersiowej. Inne cechy rozwijające się w efekcie działania testosteronu to zgrubienie skóry, zwiększone wydzielanie gruczołów łojowych, powiększenie krtani, a tym samym pogłębienie głosu. Androgeny promują zachowania seksualne, w tym libido, a także spermatogenezę. Testosteron jest niezbędny dla prawidłowych zachowań seksualnych i wywoływania erekcji. Wpływa również na wielu czynności metabolicznych, takich jak wytwarzanie krwinek w szpiku kostnym, tworzenie kości, metabolizm lipidów oraz węglowodanów, prawidłowa czynność wątroby i wzrost gruczołu krokowego. Testosteron to hormon o działaniu metabolicznym, uczestniczącym w procesach syntezy białek – dzięki temu wpływa na utrzymanie masy mięśniowej.
Podczas andropauzy, która rozpoczyna się około 50 – 55 roku życia dochodzi do stopniowego, postępującego spadku syntezy testosteronu. A zmniejszeniu poziomu tego hormonu płciowego towarzyszy występowanie licznych dolegliwości. Andropauza jest całkowicie naturalnym zjawiskiem, które dotyka każdego mężczyznę. Na stopień nasilenia andropauzy oraz czas jej wystąpienia wpływają takie czynniki jak:
- stosowanie używek
- sposób odżywiania
- stopień aktywności fizycznej
- obecność chorób przewlekłych (cukrzyca, choroby serca)
„Menopauza męska” może być mylącym terminem, ponieważ sugeruje, że objawy andropauzy są wynikiem nagłego spadku testosteronu w średnim wieku, podobnie jak w przebiegu menopauzy u kobiet. To nieprawda. Mimo, że poziom testosteronu spada wraz z wiekiem mężczyzn, spadek jest stały na mniej niż 2% rocznie od około 30 do 40 roku życia, a po pięćdziesiątce poziom hormonu jest na tyle niski, że pojawiają się objawy przekwitania.
Objawy andropauzy
Objawy andropauzy są bardzo zróżnicowane i wynikają z obniżenia poziomu testosteronu we krwi. Niski poziom testosteronu ma ogromny wpływ na męski organizm za pośrednictwem wielu procesów fizjologicznych, w których uczestniczy testosteron lub jeden z jego metabolitów (DHT, estradiol).
Testosteron stymuluje i poprawia syntezę białek mięśniowych oraz ponowne wykorzystanie aminokwasów przez mięśnie szkieletowe. W związku z tym, obniżenie poziomu testosteronu może mieć duży wpływ na regulację masy mięśniowej. Pozostaje niejasne, w jaki sposób testosteron wpływa na gęstość mineralną kości (BMD), ale wiadomo, że spada ona wraz z wiekiem, narażając je na złamania. Niejasne jest również powiązanie poziomu testosteronu z funkcjami poznawczymi mózgu. Wiadomo, że testosteron łatwo przechodzi przez barierę krew – mózg, zatem może bezpośrednio oddziaływać na pracę mózgu. W przebiegu andropauzy może pojawić się drażliwość, zmęczenie, wahania nastroju. Pogarsza się pamięć i koncentracja, może dokuczać bezsenność.
Charakterystycznym objawem andropauzy jest zmiana proporcji sylwetki – pojawia się większa ilość tkanki tłuszczowej, a maleje zawartość tkanki mięśniowej. Charakterystyczna dystrybucja tkanki tłuszczowej obejmuje kumulowanie tłuszczu w okolicy brzucha, a także gruczołów piersiowych (ginekomastia).
Kolejne zaburzenia pojawiające się w przebiegu andropauzy to nadciśnienie, pogorszenie odporności organizmu, nasilona potliwość. Charakterystyczne są problemy ze sprawnością seksualną, spadek libido i problemy z erekcją.
Czy andropauzę można leczyć?
Andropauza jest fizjologicznym zjawiskiem zachodzącym u każdego mężczyzny – nie jest to choroba. Nie można jej leczyć i zapobiec jej wystąpieniu, istnieją natomiast możliwości na złagodzenie dokuczliwych objawów androgenów. Jedną z metod jest suplementowanie testosteronu – taką terapię może przepisać wyłącznie lekarz w oparciu o wyniki badań laboratoryjnych. Lepiej nie sięgać na własną rękę po preparaty zawierające testosteron – może to skutkować pogłębieniem zaburzeń hormonalnych. Pomocniczo można sięgać po takie suplementy diety jak buzdyganek naziemny czy żeń – szeń – dodają one energii, wpływają korzystnie na sprawność seksualną.
W przebiegu andropauzy zalecane jest ponadto leczenie dolegliwości towarzyszących przekwitaniu – konieczne może być stosowanie leków na nadciśnienie, diety pomagającej przywrócić prawidłową masę ciała.
Bibliografia:
Walaszek K. i in., Andropauza i proces starzenia się a jakość życia mężczyzn po 50 roku życia; Forum Medycyny Rodzinnej, 2017