Zmiany zwyrodnieniowe stawów to jedne z najpoważniejszych i najdotkliwiej odczuwalnych zmian w obrębie układu ruchu. Już w 2- 3 dekadzie życia stawy mogą dać znać o sobie, boląc i nie pracując w pełnym zakresie ruchu. Dopóki w stawie obecna jest choć minimalna ilość tkanki chrzęstnej, dopóty możliwe jest zahamowanie zmian degeneracyjnych i uratowanie stawu. Dlatego tak ważne jest podjęcie natychmiastowych działań naprawczych. Ale jeszcze ważniejsze jest zapobieganie ubytkowi chrząstki.
Spis treści
Skąd się biorą zmiany zwyrodnieniowe stawów?
Dolegliwości bólowe i zwyrodnieniowe stawów to znak naszych czasów. Siedzący tryb życia, lub wprost przeciwnie- zbyt intensywna, kontuzjogenna aktywność fizyczna, a także fizjologicznie występujące procesy degeneracji chrząstki stawowej sprawiają, że kojarzone do niedawna z podeszłym wiekiem, schorzenia stawów coraz częściej dotykają coraz młodszej populacji. Choroba zwyrodnieniowa stawów to najczęstsza choroba układu ruchu. Zmiany ilości lub jakości chrząstki stawowej, amortyzującej ruch stawów i umożliwiających przesuwanie się ich powierzchni, prowadzą do sekwencji zmian patologicznych w obrębie stawu. Początkowe zmiany o niewielkim zasięgu, ewoluują do zaniku chrząstki, a następnie uszkodzenia także torebki stawowej, więzadeł, ścięgien i mięśni, a wreszcie- kości pod chrząstką stawową. Skutkuje to silnymi dolegliwościami bólowymi oraz znacznym ograniczeniem ruchomości stawu, a tym samym pogorszeniem jakości życia, aż do rozwoju znacznej niepełnosprawności.
Przyczyny zwyrodnienia stawów
Jakie czynniki odpowiadają za patologiczne zmiany w obrębie stawów? Przede wszystkim ich nadmierne przeciążenie, powodowane otyłością czy ciągłym powtarzaniem monotonnych ruchów, np. zginania kolan czy łokci, co często ma miejsce w przypadku wykonywania określonych zawodów. Także osłabienie mięśni otaczających staw oraz zapewniających jego stabilizację i mobilność, może przyczynić się do rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawów. Osłabieniu mięśni zapobiega umiarkowana aktywność fizyczna; należy jednak unikać kontuzjogennych i przeciążających stawy dyscyplin sportowych, m. in. dźwigania ciężarów, zapasów czy piłki nożnej. Czynniki biologiczne, na które nie mamy wpływu, a które predysponują do rozwoju zmian zwyrodnieniowych stawów to: wiek (u większości ludzi po 60 r. ż. obecne są dolegliwości bólowe stawów), płeć (kobiety chorują częściej) oraz predyspozycje genetyczne i wady wrodzone. Jak objawia się choroba zwyrodnieniowa stawów? Ból, sztywność poranna, ograniczenie ruchomości stawu i zniekształcenie jego obrysów to kluczowe manifestacje choroby. Ostateczne potwierdzenie daje obrazowanie rentgenowskie.
Jak leczyć zmiany zwyrodnieniowe stawów?
Leczenie sprowadza się do objawowego leczenie bólu i dyskomfortu oraz zapobiegania pogłębianiu się zwyrodnień. Kluczową rolę dogrywa umiarkowana aktywność fizyczna, farmakoterapia (środki przeciwbólowe i przeciwzapalne) oraz suplementacja. Ruch stymuluje wydzielanie płynu stawowego, odżywiającego i nawilżającego chrząstkę stawową; dodatkowo wzmacnia mięśnie. Redukcja masy ciała to mniejsze obciążenie stawów i mniejsze ryzyko rozwoju zaburzeń metabolicznych, sprzyjających procesom zapalnym. Leki doraźnie znoszą ból i czasowo hamują progres procesów zapalnych. A dieta? Spożywanie dużych ilości witaminy D, wapnia, kwasów omega oraz antyutleniaczy, białka i witaminy C niezbędnych do syntezy kolagenu, to krok w kierunku odbudowy chrząstki stawowej. Zabiegi fizjoterapeutyczne, takie jak krioterapia, magnezoterapia czy lasery to także postępowanie doraźne. Ostatecznością jest zabieg chirurgiczny, wymagający długiej rehabilitacji pooperacyjnej, i niosący ryzyko powikłań.
W celu wzmocnienia stawów warto sięgać po odpowiednie suplementy diety. Najistotniejszym z punktu widzenia odbudowy chrząstki jest kolagen – fizjologicznie występujące białko, stanowiące podstawowy budulec tkanki łącznej. Pobudza organizm do produkcji naturalnego kolagenu, co wynika z jego doskonałej biodostępności. Uczestniczy w odbudowie pourazowej stawu, ale także stanowi doskonale narzędzie profilaktyczne, zapobiegające uszkodzeniom tkanki łącznej. Glukozamina działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie, jednocześnie hamując degenerację chrząstki stawowej i wspomagając procesy regeneracyjne. Dostarcza proteoglikanów- cegiełek budulcowych dla chrząstki stawowej, i stymuluje chondrocyty- komórki chrząstki stawowej. Ekstrakty roślinne to bogactwo flawonoidów i antyoksydantów, hamujących procesy degeneracyjne i zapalne. Wraz z witaminą C ekstrakt ten buduje włókna kolagenowe, ponadto uszczelnia i uelastycznia naczynia krwionośne, poprawiając odżywienie tkanki chrzęstnej. Zmniejsza lepkość krwi, poprawiając jej parametry dynamiczne oraz poprawia funkcję układu sercowo- naczyniowego.
Bibliografia:
Romanowski W. i in., Choroba zwyrodnieniowa stawów – aktualne standardy leczenia; Forum Reumatol, 2016
