Samobadanie piersi to podstawowe badanie profilaktyczne w kierunku raka piersi. Takie samobadanie powinna wykonywać raz w miesiącu każda kobieta po ukończeniu 20 roku życia. Samobadanie powinno być wykonywane zaraz po miesiączce, gdyż wtedy piersi są mniej obrzęknięte i bolesne. Należy pamiętać, że nie każdy wykryty guzek jest groźny – zdecydowana większość tego typy zmian to zmiany łagodne o charakterze torbieli.
Spis treści
Dlaczego warto wykonywać samobadanie piersi?
Samobadanie piersi to podstawowe badanie pozwalające wykryć zmiany w strukturze piersi. Nie jest to oczywiście badanie pozwalające postawić jakąkolwiek diagnozę. Możliwe jest wykrycie palpacyjne większych zmian w strukturze piersi, natomiast nie można się dowiedzieć nic o ich charakterze. W tym celu konieczne jest wykonanie odpowiednich badań diagnostycznych.
Samobadanie piersi służy wczesnemu rozpoznaniu zmian w gruczole piersiowym. Jest to jeden z elementów profilaktyki raka piersi – najczęściej występującego nowotworu złośliwego u kobiet. Rak piersi diagnozowany jest u coraz młodszych kobiet, a wczesne wykrycie nowotworu daje większą szansę na wyleczenie. Dlatego tak ważne jest jak najszybsze rozpoznanie nowotworu.
Czynniki ryzyka raka piersi, które znacząco zwiększają ryzyko zachorowania na nowotwór to:
- rodzinne występowanie raka piersi
- wiek powyżej 50 roku życia
- predyspozycje genetyczne, w tym mutacje genów BRCA1 i BRCA2
- wpływ hormonów – długotrwałe stosowanie antykoncepcji hormonalnej oraz hormonalnej terapii zastępczej
Rak piersi przez długi czas może rozwijać się bezobjawowo, a jeśli już pojawią się symptomy, mogą mieć postać:
- zmiany w kształcie piersi
- wciągnięcia brodawki
- pojawienia się nietypowej wydzieliny z brodawki
- zaczerwienienia i zgrubienia skóry
- owrzodzenia skóry piersi
- bolesności piersi
- powiększenia węzłów chłonnych w dole pachowym.
Kiedy wykonywać samobadanie piersi?
Samobadanie piersi powinno być wykonywane przez każdą kobietę po ukończeniu 20 roku życia. Najlepszy moment na wykonanie tego badania profilaktycznego to 2 – 3 dni po miesiączce. Wówczas piersi nie są obrzęknięte i bolesne. Ponadto przed okresem i podczas okresu w piersiach mogą pojawić się przejściowe zgrubienia, które zanikają samoistnie po zakończeniu krwawienia. Samobadanie powinno być wykonywane regularnie co miesiąc.
Jak przebiega samobadanie piersi?
Samobadanie piersi składa się z trzech etapów, obejmujących badanie przed lustrem, pod prysznicem oraz w pozycji leżącej. Samobadanie piersi przed lustrem wymaga wykonania następujących czynności:
- należy stanąć przed lustrem i unieść ręce, zwracając uwagę na pojawienie się zmian w kształcie czy wielkości piersi, zmian w odcieniu czy wyglądzie skóry
- należy ścisnąć brodawkę palcami i zaobserwować, czy nie pojawia się wydzielina
Badanie piersi pod prysznicem polega na uniesieniu lewej ręki i oparciu dłoni z tyłu głowy, a następnie badaniu piersi trzema palcami. Należy zataczać drobne kółeczka wzdłuż piersi, z góry na dół i z powrotem. Taką samą czynność należy powtórzyć z drugą piersią.
Samobadanie piersi wykonywane w pozycji leżącej polega na wsunięciu poduszki lub zwiniętego ręcznika pod lewy bark. Lewą rękę należy wsunąć pod głowę, a trzema palcami drugiej ręki należy wykonać badanie, wykonując kilka rodzajów ruchów. Są to:
- ruchy w formie okręgów – badanie rozpoczyna się od zatoczenia największego koła po obwodzie piersi, wykonując przy tym małe kółka prostopadle do kierunku ruchu i przesuwając się ruchem spiralnym zgodnie z ruchem wskazówek zegara aż do brodawki
- ruchy promieniste – należy podzielić pierś podobnie do tarczy zegara i przesuwać dłoń od brodawki w kierunku godziny 12, a następnie 1, 2, 3 zataczając niewielkie koła aż zostanie zbadana cała pierś
- ruchy góra dół – pierś dzieli się na wąskie pionowe paski, a następnie kieruje się ruch ręki naprzemian do góry i do dołu zataczając małe koła.
Jeśli da się wyczuć jakąkolwiek zmianę, należy udać się do lekarza, który zleci wykonanie dodatkowych badań, takich jak USG piersi czy mammografia.
Bibliografia:
Garwacka – Czachor E. i in., Samobadanie piersi w grupie kobiet biorących udział w przesiewowych badaniach mammograficznych; Biuletyn Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, 2016, tom 1, nr 3