Punkcja lędźwiowa, czyli nakłucie lędźwiowe to procedura mająca na celu pobranie płynu mózgowo – rdzeniowego do badań. Dzięki temu możliwe jest diagnozowanie rozmaitych schorzeń neurologicznych. Ponadto punkcje lędźwiowa wykonywana jest w celu podania leków do kanału kręgowego.
Spis treści
Czym jest punkcja lędźwiowa?
Nakłucie lędźwiowe może być wykonane w celu zdiagnozowania lub leczenia choroby układu nerwowego. W ramach tej procedury pracownik służby zdrowia wkłada wydrążoną igłę do przestrzeni otaczającej kręgosłup (przestrzeni podpajęczynówkowej) w dolnej części pleców, aby pobrać trochę płynu mózgowo-rdzeniowego (CSF) lub wstrzyknąć lek.
Płyn mózgowo – rdzeniowy ochrania i amortyzuje mózg oraz rdzeń kręgowy. Jest stale wytwarzany w komorach mózgu, po czym dociera do kanału kręgowego i przestrzeni podpajęczynówkowej. Płyn mózgowo – rdzeniowy składa się z komórek, wody, białek, cukrów i innych substancji, które są niezbędne do utrzymania równowagi w układzie nerwowym. W stanach chorobowych skład płynu mózgowo – rdzeniowego zmienia się w charakterystyczny sposób. Może to pomóc w diagnostyce różnych zaburzeń. Płyn mózgowo – rdzeniowy jest testowany w kierunku obecności czerwonych i białych krwinek, białka i glukozy. Oceniana jest przejrzystość i kolor płynu, a także obecność wirusów, bakterii i nieprawidłowych komórek.
Wskazania do wykonania punkcji lędźwiowej
Procedura nakłucia lędźwiowego może być pomocna w diagnozowaniu wielu chorób i zaburzeń, takich jak:
- zapalenie opon mózgowych – jest to zapalenie błony pokrywającej mózg i rdzeń kręgowy; zapalenie jest zwykle wynikiem infekcji wirusowej, bakteryjnej lub grzybiczej
- zapalenie mózgu, które jest zwykle spowodowane przez wirusa
- niektóre nowotwory mózgu i rdzenia kręgowego
- krwawienie w obszarze między mózgiem a tkankami, które go pokrywają
- zespół Reye’a; jest to śmiertelna choroba, która powoduje poważne problemy z mózgiem i innymi narządami; chociaż dokładna przyczyna choroby nie jest znana, jest ona związana z podawaniem aspiryny dzieciom; obecnie zaleca się, aby nie podawać aspiryny dzieciom podczas choroby, chyba że przepisał ją lekarz
- zapalenie rdzenia kręgowego lub szpiku kostnego
- kiła układu nerwowego, czyli etap kiły, podczas którego bakterie atakują ośrodkowy układ nerwowy.
- zespół Guilliana – Barrego, czyli zaburzenie, w którym układ odpornościowy atakuje część układu nerwowego.
- choroby demielinizacyjne, które atakują powłokę ochronną otaczającą niektóre włókna nerwowe – na przykład stwardnienie rozsiane
- bóle głowy o nieznanej przyczynie; po ocenie i obrazowaniu głowy, jeśli to konieczne, nakłucie lędźwiowe może być wykonane w celu zdiagnozowania pewnych stanów zapalnych, które mogą powodować ból głowy
- idiopatyczne nadciśnienie wewnątrzczaszkowe, w przebiegu którego ciśnienie w przestrzeni podpajęczynówkowej jest podwyższone
Wskazania terapeutyczne do wykonania punkcji lędźwiowej to dokanałowe podanie antybiotyków, znieczulenia lub obniżenie ciśnienia płynu mózgowo – rdzeniowego w przebiegu wodogłowia.
Przygotowanie do punkcji lędźwiowej
Przed wykonaniem zabiegu diagnostycznego konieczne jest wykonanie badań układu krzepnięcia krwi. Ponadto wykluczyć należy obecność wysokiego ciśnienia wewnątrzczaszkowego, a także nadwrażliwości na miejscowe środki znieczulające, np. lidokainę.
Przebieg punkcji lędźwiowej
Punkcja lędźwiowa wykonywana jest po zaaplikowaniu znieczulenia miejscowego. Pacjent leży na boku, blisko krawędzi stołu, z nogami zgiętymi w kolanach i podciągniętymi do latki piersiowej. Igła wkłuwana jest między wyrostkami kolczystymi kręgów na wysokości L4 – L5 lub L3 – L4. Po pobraniu określonej objętości płynu mózgowo – rdzeniowego igła jest usuwana i zakładany jest jałowy opatrunek, a pacjent przez około godzinę powinien pozostawać w pozycji leżącej.
Po punkcji lędźwiowej mogą pojawić się bóle głowy, może także pojawić się krwiak w miejscu wkłucia. Należy skonsultować się z lekarzem, gdy pojawia się mrowienie i drętwienie kończyn, silne bóle głowy lub niedowład kończyn.
Bibliografia:
Cooper N., Lumbar puncture; Acute Medicine, Jan 2011
