Każdy z nas narażony jest na kontuzje układu ruchu. Stłuczenie, zwichnięcie czy złamanie może przydarzyć się absolutnie każdemu – wystarczy niefortunny upadek, uprawianie kontuzjogennego sportu czy wypadek drogowy. W takiej sytuacji warto wiedzieć, jak wygląda pierwsza pomoc – ma to kluczowe znaczenie dla zabezpieczenia urazu i zapobiegania jego pogłębieniu.
Spis treści
Pierwsza pomoc przy stłuczeniach
Stłuczenie to jeden z najczęstszych urazów, w przebiegu którego dochodzi do uszkodzenia tkanek miękkich bez przerywania ciągłości skóry. Podczas stłuczenia dochodzi do uszkodzenia drobnych naczyń krwionośnych, czego konsekwencją jest powstanie krwiaka lub siniaka. Stłuczeniu towarzyszyć może ból i obrzęk, nadwrażliwość na dotyk, zmniejszenie ruchomości kończyny, a także uczuciem ciepła w miejscu stłuczenia.
Stłuczenie nie jest poważnym urazem, dlatego postępowanie w przebiegu stłuczenia sprowadza się do schłodzenia miejsca urazu, a także nałożenia opatrunku uciskowego. Można go wykonać z elastycznego bandażu, jednak nie można zawiązać go zbyt mocno -mogłoby to ograniczyć przepływ krwi. A zimny okład wykonać można ze ściereczki namoczonej w zimnej wodzie lub kostek lodu owiniętych w ręcznik. Nie wolno przykładać samych kostek lodu bezpośrednio na skórę. Takie okłady można wykonywać co trzy godziny w pierwszej dobie od stłuczenia. Później można zamienić je na okłady ciepłe – pomagają one wchłonąć się krwiakowi. W celu zredukowania obrzęku czy zasinienia można aplikować maść żywokostową. Do momentu wygojenia się urazu nie jest wskazane przeciążanie kończyny, dlatego zalecany jest odpoczynek i rezygnacja z aktywności fizycznej.
Pierwsza pomoc przy zwichnięciu
Zwichnięcie stawu jest poważnym urazem, prowadzącym do utraty łączności między kośćmi wchodzącymi w skład stawu. Może dojść do rozerwania torebki stawowej oraz zerwania więzadeł. Widoczna może być zmiana zarysu stawu, pojawia się obrzęk i zasinienie. Zwichnięty staw boli, a jego ruchomość jest ograniczona. Nie ma możliwości poruszania kończyną w obrębie stawu, który doznał urazu.
Do skręcenia stawu może dojść w rozmaitych sytuacjach, prowadzących do zmiany anatomicznego położenia kości wchodzących w skład stawu. Ma wówczas miejsce ich przesunięcie względem siebie, a niekiedy zmianom lokalizacji kości towarzyszy uszkodzenie innych struktur stawowych. Zwichnięciom sprzyja m. in. uprawianie sportu czy noszenie nieodpowiednio dopasowanego obuwia.
Pierwsza pomoc przy zwichnięciu stawu sprowadza się przede wszystkim do jego unieruchomienia. Należy zdjąć buty i biżuterię, a także bardzo obcisłe ubrania. Można wykonać chłodzący okład z kostek lodu czy zaaplikować maść przeciwbólową. Należy jak najszybciej udać się do szpitala, gdyż nie wskazane jest zwlekanie z nastawieniem stawu i oceną, jak rozległy jest uraz.
Pierwsza pomoc przy złamaniach
Złamanie to częściowe lub całkowite przerwanie ciągłości kości, któremu towarzyszyć może także uszkodzenie nerwów, naczyń krwionośnych lub skóry. Do złamania kości dochodzi w efekcie działania siły mechanicznej, która uszkadza strukturę tkanki kostnej. Gdy dojdzie do złamania, należy odsłonić miejsce złamania, delikatnie zdejmując odzież lub ją rozcinając. Następnie należy unieruchomić złamaną kończynę – dotyczy to dwóch stawów sąsiadujących ze złamaną kością. W przypadku złamania kości udowej należy unieruchomić całą kończynę dolną. W celu unieruchomienia kości można użyć trójkątną chustę, z której przygotowuje się temblak. W tym celu może posłużyć także element odzieży. Gdy doszło do złamania otwartego, należy unieruchomić kończynę do tułowia, starając się nie nie poruszać nadmiernie kończyną. Gdy złamaniu otwartemu towarzyszy krwawienie, wskazane jest zabezpieczenie rany jałowym opatrunkiem. Po zabezpieczeniu złamania należy zadbać o transport chorego do szpitala.
Bibliografia:
Goniewicz M., Pierwsza pomoc. Podręcznik dla studentów; PZWL, 2011
