Pod pojęciem przekwitania kryje się fizjologiczne zjawisko wynikające ze spadku hormonów płciowych. U kobiet dochodzi do spadku poziomu estrogenów i progesteronu, a u mężczyzn obniża się poziom testosteronu. Tym, co łączy menopauzę i andropauzę jest występowanie takich symptomów jak zmęczenie, problemy ze snem, drażliwość czy kłopoty z koncentracją. Zaobserwować można także większe ryzyko rozwoju otyłości, chorób serca czy osteoporozy. Ale są także różnice – o ile menopauza oznacza ustanie płodności kobiety, o tyle w przebiegu andropauzy płodność mężczyzny pozostaje bez zmian.
Czym jest przekwitanie?
Przekwitanie kojarzone jest przede wszystkim z kobiecą menopauzą, czyli okresem przypadającym na 45 – 55 rok życia. Wówczas dochodzi do zaprzestania czynności wydzielniczych jajników i spadku poziomu hormonów płciowych. Cykle miesięczne stają nieregularne, po czym miesiączka zanika. Jest to jednoznaczne z zakończeniem okresu płodnego kobiety. Zmianom hormonalnym towarzyszy szereg dolegliwości, ponadto wzrasta ryzyko rozwoju niektórych chorób przewlekłych. Nie każdy wie, że problem przekwitania dotyczy także mężczyzn. Mowa o andropauzie, która – podobnie jak u kobiet – rozpoczyna się około 50 roku życia. Proces ten zachodzi znacznie mniej gwałtownie niż u kobiet, gdyż stopniowy spadek poziomu testosteronu rozpoczyna się już około 30 roku życia. A średnio dwie dekady później poziom męskiego hormonu płciowego może być na tyle obniżony, że wpływa to negatywnie na funkcjonowanie organizmu. Andropauza także wiąże się z pogorszeniem samopoczucia oraz większym ryzykiem rozwoju niektórych schorzeń.
Objawy przekwitania
Zarówno menopauza, jak i andropauza nie pozostają niezauważone. Zwłaszcza przekwitanie u kobiet daje bardzo charakterystyczne objawy. Większość kobiet doświadcza rozdrażnienia, wahań nastroju, może pojawić się depresja. Nierzadko występują problemy ze snem, a także zaburzenia pamięci i koncentracji. Pojawiają się uderzenia gorąca, suchość pochwy, może wystąpić problem nietrzymania moczu – dlatego tak ważny jest regularny trening mięśni Kegla. Ponadto menopauzie towarzysza takie zmiany w wyglądzie jak przyrost masy ciała, nadmierne wypadanie włosów, szybsze starzenie się skóry.
Przekwitanie u mężczyzn ma zazwyczaj łagodniejszy przebieg. Niskiemu poziomowi testosteronu we krwi towarzyszy wzrost ilości tkanki tłuszczowej i spadek beztłuszczowej masy ciała, czyli masy mięśniowej. Podobnie jak u pań, może pojawić się bezsenność, rozdrażnienie, stany depresyjne. Bardzo charakterystycznym symptomem jest spadek libido oraz zaburzenia erekcji.
W okresie przekwitania wzrasta ryzyko rozwoju niektórych schorzeń. Przede wszystkim – zmniejsza się gęstość mineralna kości, co może skutkować pojawieniem się osteoporozy. Mogą nasilić się zmiany zwyrodnieniowe stawów. Wystąpienie zaburzeń gospodarki węglowodanowej i lipidowej przekłada się na większe ryzyko rozwoju insulinooporności, stanu przedcukrzycowego i cukrzycy typu 2. Może pojawić się zespół metaboliczny, cechujący się otyłością, nadciśnieniem, zaburzeniami w lipidogramie krwi. W celu zminimalizowania ryzyka rozwoju takich schorzeń warto stosować odpowiednią dietą, np. dietę DASH. Taki model żywienia idealnie sprawdzi się jako dieta po zawale. To właśnie odpowiednio zbilansowana dieta, a także regularna aktywność fizyczna są najważniejszymi elementami profilaktyki chorób serca. Mogą pojawić się także choroby tarczycy, których objawy mogą naśladować objawy przekwitania, zwłaszcza u kobiet.
Przekwitanie – jak łagodzić objawy?
Okres przekwitania to czas, gdy warto w szczególny sposób zadbać o zdrowie. Przekwitanie nie jest oczywiście żadnym poważnym zaburzeniem zdrowotnym, ale warto zadbać o to, aby łagodzić uciążliwe objawy. Jedną z metod postępowania jest suplementacja brakujących hormonów. U kobiet stosowana jest hormonalna terapia zastępcza, u mężczyzn stosowane są natomiast preparaty zawierające testosteron. Ponadto można sięgać po suplementy diety. Panie chętnie suplementują fitoestrogeny roślinne, które naśladują działanie estrogenów w organizmie. Z kolei mężczyźni wybierają suplementy wpływające korzystnie na sprawność seksualną – żeń szeń, buzdyganek naziemny czy adaptogeny.
Bibliografia:
Mroczek B. i in., Jakość życia kobiet w okresie menopauzy; Family Medicine & Primary Care Review, 2014
