Złamania kości są częstymi urazami układu ruchu, powodującymi przerwanie ciągłości kości. Podstawowy podział obejmuje złamania zamknięte i otwarte – uwzględniany jest tu fakt, czy została dodatkowo przerwana ciągłość skóry. Przyczyną złamania może być uraz, a także osteoporoza czy zaburzenia gospodarki wapniowo – fosforanowej. Postępowanie w przypadku złamania sprowadza się do unieruchomienia złamanej kości i założenia gipsu, a w razie konieczności – wykonania zabiegu operacyjnego.
Spis treści
Czym jest złamanie kości?
W układzie kostnym wyróżnić można ponad 200 kości. Tkanka kostna wyróżnia się bardzo wytrzymałą strukturą, odporną na uszkodzenia mechaniczne. Tkanka kostna jest tkanką łączną i jak wszystkie tkanki łącznej zawiera stosunkowo niewiele komórek i duże ilości macierzy pozakomórkowej. Matryca tkanki składa się z włókien kolagenowych 1/3 i soli fosforanowej 2/3. Kolagen zapewnia powierzchnię rusztowania do przylegania nieorganicznych kryształów soli. Te kryształy soli tworzą się, gdy fosforan wapnia i węglan wapnia łączą się w celu stworzenia hydroksyapatytu. Hydroksyapatyt zawiera również inne sole nieorganiczne, takie jak wodorotlenek magnezu, fluor i siarczan, ponieważ krystalizuje się lub kalcyfikuje, na włóknach kolagenowych. Kryształy hydroksyapatytu nadają kościom ich twardość i wytrzymałość, podczas gdy włókna kolagenowe dają im ramy do zwapnienia i dają elastyczność kości, dzięki czemu może się zginać bez kruchości.
Złamanie kości to przerwanie ciągłości tkanki kostnej, powstałe w efekcie oddziaływania znacznej siły mechanicznej. Uwzględniając przebieg szczeliny złamania, wyróżnić można następujące rodzaje złamań:
- złamanie skośne
- złamanie poprzeczne
- złamanie spiralne
Inny podział dotyczy rozległości złamania kości i wyróżnić można wówczas:
- złamanie proste, w przebiegu którego uszkadzana jest wyłącznie kość
- złamanie wieloodłamowe, charakteryzujące się złamaniem kości z powstaniem licznych fragmentów
- złamanie powikłane, gdy uszkodzeniu kości dotyczy także naruszenie struktury naczyń krwionośnych oraz nerwów
Ponadto funkcjonuje jeszcze podziała na złamania otwarte i zamknięte. Te pierwsze cechują się tym, że złamana kość przebija się przez skórę, a w przebiegu złamania zamkniętego ciągłość skóry nie zostaje przerwana.
Przyczyny złamań kości
Najpowszechniejszą przyczyną złamania kości jest uraz mechaniczny powstały w efekcie działania dużej siły, przekraczającej wytrzymałość tkanki kostnej. Ma to miejsce podczas upadku, wypadku drogowego, uprawiania niektórych kontaktowych, kontuzyjnych dyscyplin sportowych. Inne możliwe przyczyny to przyjmowanie steroidów, osteoporoza czy niedobór witaminy D3 – wówczas występują złamania niskoenergetyczne, powstałe w efekcie działania nawet umiarkowanej siły zewnętrznej.
Złamanie kości – objawy i pierwsza pomoc
Na złamanie kości może wskazywać ból podczas poruszania kończyny, zauważalne zniekształcenie zarysów kończyny, trzeszczenie i tarcie kości oraz krwiak czy obrzęk. W przypadku złamania otwartego widać kość, która przebiła powłoki skórne. Pierwsza pomoc w złamaniu polega na unieruchomieniu złamanej kości – w tym celu należy ograniczyć ruchomość dwóch sąsiadujących z kością stawów. W przypadku złamania otwartego należy zastosować jałowy opatrunek na ranę. Następnie należy wezwać pogotowie.
Leczenie złamania kości
Lekarze mogą zdiagnozować złamania kości za pomocą promieni rentgenowskich, tomografii komputerowej czy rezonansu magnetycznego. Złamane kości goją się same – celem leczenia jest upewnienie się, że kawałki kości są prawidłowo ustawione. Niektóre skomplikowane złamania mogą wymagać operacji lub trakcji chirurgicznej (lub obu).
W zależności od tego, gdzie wystąpiło złamanie i jak ciężkie, leczenie może obejmować:
- szyny – aby zatrzymać ruch złamanej kończyny
- gips – aby zapewnić wsparcie i unieruchomić kości
- trakcja – mniej powszechna opcja
- chirurgicznie wstawione metalowe pręty lub płyty – do trzymania kawałków kości razem
- leczenie przeciwbólowe
Skrzepy krwi, które tworzą się na złamanych końcach kości są początkiem procesu gojenia. W ciągu około pięciu tygodni, dwie części złamanej kości łączą się dzięki kombinacji komórek włóknistych i chrząstki. Ta tymczasowa kość nie jest tak silna jak prawdziwa kość. Może łatwo pęknąć, dopóki nie zostanie powoli zastąpiona prawdziwą kością. Z tego powodu lekarz może usunąć odlew lub szyny po kilku tygodniach, ale nadal trzeba uważać na to, aby nie przeciążać kości.
Bibliografia:
Anderson B., Choroby układu ruchu w praktyce lekarza rodzinnego; Urban&Partner, 2016
