Otyłość brzuszna to najgroźniejsza postać otyłości, rzutująca bardzo negatywnie na zdrowie. Kumulacja tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha wiąże się z otłuszczeniem narządów wewnętrznych jamy brzusznej, a także serca. Występowanie otyłości zwiększa ryzyko rozwoju wielu schorzeń przewlekłych, w tym insulinooporności i cukrzycy typu 2, a także chorób układu sercowo – naczyniowego.
Spis treści
Czym jest otyłość brzuszna?
Otyłość brzuszna definiowana jest jako miejscowa kumulacja tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha. Aby zdefiniować ten typ otyłości, nie wystarczy dokonać pomiaru masy ciała czy oznaczenie wartości wskaźnika BMI. Konieczne jest określenie obwodu pasa. Otyłość brzuszna stwierdzana jest wówczas, gdy obwód pasa u kobiet przekracza 88 cm, a u mężczyzn – 94 cm. Inną metodą rozpoznania otyłości brzusznej jest określenie wskaźnika WHR, czyli wskaźnika pas – biodro. Wystarczy podzielić obwód pasa przez obwód bioder. U kobiet otyłość brzuszna stwierdzana jest wówczas, gdy wskaźnik WHR przekracza 0,85, a u mężczyzn przekracza 1. Warto pamiętać o tych sposobach na określanie otyłości brzusznej – bywa bowiem tak, że osoba z prawidłową masą ciała może cierpieć na otyłość brzuszną.
Przyczyny otyłości brzusznej
Do rozwoju otyłości brzusznej przyczynia się przede wszystkim niezdrowy tryb życia. Głównym winowajcą jest źle zbilansowana dieta, dostarczająca zbyt dużej liczby kalorii, cukrów prostych oraz tłuszczów trans. Kolejne czynniki ryzyka rozwoju otyłości brzusznej to siedzący tryb życia, a także płeć męska – mężczyźni są bardziej narażeni na kumulowania tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha. Pozostałe przyczyny otyłości brzusznej to:
- długotrwałe stosowanie glikokortykosteroidów, neuroleptyków czy estrogenów
- stres i nadmiar wydzielania kortyzolu
- menopauza i towarzyszący jej spadek poziomu żeńskich hormonów płciowych
- niektóre zaburzenia hormonalne.
Dlaczego otyłość brzuszna jest tak groźna?
Tkanka tłuszczowa to tkanka aktywna metabolicznie i hormonalnie, która wydziela liczne cytokiny prozapalne, a także związki o aktywności hormonalnej. Tkanka trzewna, w przeciwieństwie do podskórnej tkanki tłuszczowej, wpływa negatywnie na metabolizm całego organizmu. Pojawia się przewlekły stan zapalny, zmniejsza się wrażliwość komórek na działanie insuliny. Wraz z rozwojem insulinooporności pojawiają się warunki sprzyjające dalszej kumulacji tkanki tłuszczowej i pogłębiania się insulinooporności (w mechanizmie błędnego koła). A od insulinooporności już niedaleko do cukrzycy typu 2. Okazuje się, że cukrzyca typu 2 to nie jedyne powikłanie otyłości brzusznej. Insulinooporność oraz stan zapalny, a także współistnienie zaburzeń lipidowych prowadzą do rozwoju miażdżycy i jej powikłań. Omawiając negatywny wpływ otyłości brzusznej na zdrowie nie sposób zapomnieć o lipotoksyczności. Komórki tłuszczowe skumulowane w okolicy brzucha uwalniają kwasy tłuszczowe, które docierają krążeniem wrotnym bezpośrednio do wątroby. Wolne kwasy tłuszczowe gromadzą się nie tylko w wątrobie, ale także w takich narządach jak serce czy trzustka. A to może prowadzić do poważnych dysfunkcji narządów.
Jak walczyć z otyłością brzuszną?
Jeżeli otyłość brzuszna spowodowana jest zaburzeniami hormonalnymi, wówczas konieczne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia. Ponadto – bez względu na podłoże otyłości brzusznej – konieczne jest stosowanie odpowiedniej diety oraz regularna aktywność fizyczna, czyli odchudzanie. Należy stworzyć deficyt kaloryczny w wysokości około 500 kcal, co umożliwia stopniową redukcję tkanki tłuszczowej. Należy unikać spożywania cukru, słodyczy, napojów gazowanych, tłuszczów trans. Konieczne jest wyeliminowanie fast foodów, wszelkiej żywności przetworzonej, soli, produktów smażonych, tłustych serów i mięs. Warto spożywać jak najwięcej warzyw, ryb, mięs gotowanych na parze czy produktów pełnoziarnistych. Należy pamiętać także o wypijaniu co najmniej 1,5 litra wody dziennie. Należy spożywać regularnie 4 – 5 posiłków w ciągu dnia i unikać podjadania, a także picia alkoholu. Bardzo ważne jest także unikanie stresu i optymalna ilość snu.
Bibliografia:
Brack M., Cocaul A., Otyłość brzuszna – ukryty zabójca; Vital, 2017
