Ospa to choroba zakaźna wieku dziecięcego, wywoływana przez wirusa Varicella zoster. Do przeniesienia wirusa dochodzi drogą kropelkową. Zazwyczaj ospa u dzieci ma łagodny przebieg, a szczyt zachorowań przypada na 4 – 9 rok życia. W przebiegu ospy pojawiają się bardzo charakterystyczne wykwity skórne z pęcherzykami. Na ospę wietrzną mogą chorować także dorośli, a szczególnie niebezpieczne jest zakażenie u kobiet w ciąży, gdyż może prowadzić do wad wrodzonych płodu. Leczenie ospy jest objawowe i koncentruje się przede wszystkim na odpowiedniej pielęgnacji skóry.
Spis treści
Czym jest ospa wietrzna?
Ospa to jedna z najczęściej występujących chorób dziecięcych. Wywoływana jest przez wirusa Varicela zoster, który odpowiada za rozwój zarówno ospy wietrznej, jak i półpaśca. Do zarażenia dochodzi drogą kropelkową, po kontakcie z osobą chorą na ospę lub półpaśca. Okres wylęgania choroby trwa od 10 do 21 dni, a zakażanie możliwe jest jeszcze przed pojawieniem się wykwitów skórnych.
Istnieje możliwość wykonania szczepionki na ospę, która nie została zawarta w kalendarzu szczepień i może być wykonana dobrowolnie. Najwięcej zakażeń przypada na pierwszą połowę roku, ze szczytem zachorowań w maju i w czerwcu. Zdecydowana większość zachorowań odnotowywana jest u dzieci do 15 roku życia.
Jak objawia się ospa?
Wirus Varicella zoster rozprzestrzenia się drogą kropelkową, a po przeniknięciu przez błony śluzowe dróg oddechowych i uszkadza nabłonek oddechowy. Okres wylęgania choroby trwa od 10 do 21 dni, średnio dwa tygodnie. Objawami zwiastującymi rozwój choroby jest uczucie rozbicia, stan podgorączkowy, zmęczenie, bóle głowy i mięśni. W przeciągu dwóch dni od wystąpienia gorączki pojawia się wysypka. Najpierw na skórze pojawiają się grudki, które szybko przyjmują postać pęcherzyków. Następnie pęcherzyki zaczynają przysychać, tworząc krosty. Pojawieniu się pęcherzyków i krost towarzyszy silny świąd skóry. Bardzo ważne jest, aby nie drapać zmian skórnych, gdyż może dojść do nadkażenia skóry i powstania blizn. Wysypka ustępuje po około 7 – 8 dniach, gdy wysuszone strupki odpadają. Wysypka w przebiegu ospy pojawia się kilkukrotnie, dlatego na ciele dziecka mogą jednocześnie pojawić się wykwity w różnych stadiach. Wysypka zauważalna jest na skórze gładkiej i owłosionej skórze głowy, a także na błonach śluzowych jamy ustnej czy narządów płciowych.
Powikłania ospy
Jeśli zmiany skórne zostaną rozdrapane, może dojść do zakażenia i powstania blizn skórnych. Wirus może pozostawać uśpiony w zwojach czuciowych i na różnych etapach życia może dojść do jego reaktywacji pod postacią półpaśca. Takie powikłanie ospy spotykane jest u około 15 – 20% osób. Inne powikłania ospy to m. in. zapalenie płuc, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie mózgu i opon mózgowo – rdzeniowych.
Szczególnie niebezpieczne są powikłania ospy u kobiet ciężarnych. Zakażenie ospą u kobiety w ciąży może prowadzić do zakażenia płodu i rozwoju takich wad wrodzonych, w tym deformacji kończyn, zaćmy, małogłowia. Zakażenie ospą jest najbardziej niebezpieczne w pierwszym trymestrze ciąży.
Diagnostyka ospy
Wysypka towarzysząca ospie jest na tyle charakterystyczna, że nie jest konieczna żadna diagnostyka. Możliwe jest oczywiście wykonanie odpowiednich badań diagnostycznych – można oznaczyć poziom specyficznych przeciwciał we krwi, a z płynu pęcherzykowego można założyć hodowlę tkankową.
Leczenie ospy
Leczenie ospy wietrznej jest wyłącznie objawowe – nie ma leków hamujących rozwój choroby. W cięższych przypadkach może być stosowany acyklowir, ograniczający namnażanie wirusa. Stosowane są leki przeciwgorączkowe i łagodzące świąd skóry. Konieczne jest także odpowiednie pielęgnowanie skóry – należy wykonywać kąpiele z nadmanganianem potasu, delikatnie osuszać skórę, nie rozdrapywać strupków.
Szczepionka na ospę
Szczepionka na ospę podawana jest dzieciom przed ukończeniem 9 miesiąca życia. Ponadto szczepionkę można podać w przeciągu 72 godzinie osobie, która nie była wcześniej szczepiona i narażona była na kontakt z chorym na ospę.
Bibliografia:
Virella G., Mikrobiologia i choroby zakaźne; Urban&Partner, 1999
