Odra to typowa choroba wieku dziecięcego o podłożu wirusowym. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową i większość przypadków zakażenia dotyczy małych dzieci. Szczepionka na odrę jest obowiązkowa, co znacząco ograniczyło zachorowalność na odrę. Dzieci przechodzą odrę ciężej niż dorośli. Najważniejszym objawem choroby jest charakterystyczna grudkowa wysypka. Leczenie odry ma charakter jedynie objawowy i wymaga odpoczynku, stosowania leków przeciwbólowych oraz przeciwgorączkowych.
Spis treści
Czym jest odra?
Odra to zakaźna choroba dziecięca, która wywołana jest przez paramyksowirusa. Wirus ten wywołuje infekcję dróg oddechowych i przenoszony jest drogą kropelkową. Pomimo, iż istnieje skuteczna szczepionka na odrę, wciąż jeszcze w krajach rozwijających się odra jest jedną z głównych przyczyn zgonu dziecka. Zazwyczaj do zakażenia dochodzi na drodze bezpośredniego kontaktu z osobą zarażoną, rzadko wirus przenoszony jest przez przedmioty i zanieczyszczone powierzchnie. Okres inkubacji trwa od 1 do 3 tygodni i w tym czasie pojawiają się objawy zakażenia. Najwięcej infekcji odnotowywanych jest w okresie zimowo – wiosennym, a zakaźność utrzymuje się 3 – 5 dni przed wystąpieniem wysypki oraz 3 dni po pojawieniu się wysypki.
Objawy odry
Odra to choroba o charakterystycznym przebiegu. Okres wylęgania najczęściej trwa 10 – 14 dni i przebiega bezobjawowo. W tym czasie może wystąpić jedynie pogorszenie samopoczucia ogólnego i osłabienie. W okresie nieżytowym choroby pojawiają się symptomy towarzyszące infekcji dróg oddechowych – gorączka, nieżyt nosa, zapalenie spojówek przebiegające z zaczerwienieniem i łzawieniem oczu oraz obrzękiem powiek i nadwrażliwością na światło. Zapaleniu gardła i krtani towarzyszy suchy, męczący kaszel. Ponadto pojawiają się charakterystyczne zmiany na śluzówce jamy ustnej – w okolicy zębów trzonowych i przedtrzonowych występują białe plamki otoczone czerwonymi obwódkami.
Kolejnym etapem choroby jest faza wysypkowa – pojawia się żywoczerwona, grudkowa wysypka na skórze. Początkowo wysypka obejmuje twarz, potem szyję i górne partie klatki piersiowe, aby ostatecznie pojawić się na tułowiu i kończynach. Początkowo wysypka przyjmuje postać pojedynczych, ciemnoróżowych plamek, a z czasem grudki powiększają się i zlewają, pozostawiając tylko niewielkie obszary zdrowej skóry. W okresie występowania wysypki pojawić może się dodatkowo senność, duszność czy sinica. Natomiast okres zdrowienia charakteryzuje się blednięciem i zanikaniem wysypki oraz normalizacją temperatury ciała.
Powikłania po odrze
Powikłania po zakażeniu paramyksowirusem dotyczą zwłaszcza najmłodszych, nieszczepionych dzieci. Zazwyczaj mają one postać zapalenia mózgu lub opon mózgowo – rdzeniowych, podostrego stwardniającego zapalenia mózgu czy zapalenia rdzenia kręgowego. Może dojść do rozwoju takich powikłań jak zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli.
Odra u dorosłych przebiega w podobny sposób jak u dzieci, a możliwe powikłania to zapalenie mózgu, zapalenie wątroby, małopłytkowość. Odra jest niebezpieczna dla kobiet w ciąży, gdyż sprzyja poronieniom lub przedwczesnym porodom.
Rozpoznanie odry
Zazwyczaj rozpoznanie odry u dzieci następuje w oparciu o charakterystyczne objawy kliniczne. U dorosłych rozpoznanie odry nie jest tak oczywiste. Wskazaniem do rozpoznania odry może być brak szczepienia przeciwko odrze oraz podróżowanie w obszary endemiczne. Warto wówczas wykonać badania diagnostyczne – wykonywane są badania serologiczne, pozwalające na zidentyfikowanie we krwi specyficznych przeciwciał.
Leczenie odry
Terapia odry jest przyczynowa, co oznacza, że koncentruje się na łagodzeniu objawów choroby. Stosowane są leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe, konieczne jest nawadnianie organizmu oraz stosowanie lekkiej diety i łatwych do połknięcia posiłków. Choroba ustępuje samoistnie, a przechorowanie choroby zapewnia trwałą odporność.
Szczepionka przeciwko odrze
Szczepionka przeciwko odrze przyjmowana jest w postaci szczepionki skojarzonej przeciwko odrze, śwince i różyczce. Schemat szczepień jest następujący:
- 13 – 14 miesiąc życia
- 6 rok życia.
Szczepionka chroni przed zachorowaniem w 98 – 99%. Jeśli nawet dojdzie do zachorowania, odra przebiega wówczas w bardzo łagodny sposób.
Bibliografia:
Virella g., Mikrobiologia i choroby zakaźne; Urban&Partner, 1999