Morfologia – podstawowe badanie krwi

Morfologia to krwi to jedno z najbardziej podstawowych badań krwi. Badanie to wykonywane jest w ramach corocznych badań profilaktycznych, a także z konkretnych wskazań medycznych. Morfologia pozwala ocenić wszystkie trzy układy krwinkowe – erytrocyty, krwinki białe oraz płytki krwi. Dzięki temu możliwe jest wykrycie stanów zapalnych, problemów z krzepnięciem krwi, białaczek, infekcji czy niedokrwistości. Badanie wymaga pobrania próbki krwi żylnej, która poddawana jest analizie w specjalnym analizatorze. Można dodatkowo wykonać rozmaz krwi i ocenić preparat pod mikroskopem.

Czym jest morfologia krwi?

Morfologia krwi to jedno z najczęściej wykonywanych badań morfologicznych. Badanie to pozwala na ocenę liczby i budowy krwinek czerwonych (erytrocytów), krwinek białych (leukocytów) oraz płytek krwi (trombocytów). Badanie wykonywane jest na czczo i polega na pobraniu próbki krwi żylnej ze zgięcia łokciowego. To, że badanie ma być wykonane na czczo oznacza, że krew pobierana jest rano, po co najmniej 8 godzinnej przerwie w przyjmowaniu posiłków. Dopuszczalne jest jedynie wypicie szklanki wody przed badaniem. Badanie morfologii krwi warto wykonać raz do roku jako badanie profilaktyczne. Ponadto wskazaniem do badania mogą być następujące objawy:

• osłabienie i senność
• bladość skóry
• zawroty głowy
• kołatanie serca
• częste pojawianie się siniaków
• pojawienie się krwawień oraz trudno gojących się skaleczeń
• bóle kości
• utrata masy ciała
• łatwe męczenie się
• często nawracające infekcje.

Układ czerwonokrwinkowy w morfologii

Morfologia krwi to badanie obejmujące wiele parametrów. W celu oceny układu czerwonokrwinkowego oznaczane są przede wszystkim takie wskaźniki jak:

• RBC, czyli liczba czerwonych krwinek; norma dla kobiet to 3,5 – 5,2 mln/ mm³, a dla mężczyzn 4,2 – 5,4 mln/ mm³
• Hb, czyli ilość hemoglobiny; norma dla kobiet to 12 – 16 g/ dl, a dla mężczyzn 14 – 18 mg/ dl
• MCV, czyli średnia objętość krwinki czerwonej; prawidłowa wartość to 81 – 99 fl u kobiet i 80 – 94 fl u mężczyzn
• MCHC, czyli średnia masa hemoglobiny w krwince czerwonej; norma to 27 – 34 pg
• MCHC, czyli średnie stężenie hemoglobiny w krwince czerwonej; norma 33 – 37 g/ dl
• RDW, czyli rozpiętość rozkładu objętości krwinek czerwonych; norma to 11,5 – 14,5%.

Krwinki czerwone, czyli erytrocyty odpowiadają za transport tlenu z płuc do komórek ciała oraz dwutlenku węgla w odwrotnym kierunku. Analiza układu czerwonokrwinkowego pozwala na zdiagnozowanie anemii z niedoboru żelaza, anemii megaloblastycznej oraz innych rodzajów anemii. W ich przebiegu stwierdzany jest spadek stężenia hemoglobiny we krwi, a także krwinek czerwonych. Sytuacją odwrotną do anemii jest czerwienica, charakteryzująca się zbyt dużą ilością krwinek czerwonych.

Układ białokrwinkowy w morfologii

Układ białokrwinkowy obejmuje takie komórki krwi jak granulocyty (eozynofile, bazofile i leukocyty), a także limfocyty i monocyty. Komórki te odpowiadają przede wszystkim za ochronę organizmu przez rozmaitymi patogenami chorobotwórczymi. W celu oceny układu białokrwinkowego oceniane są takie parametry jak WBC, czyli liczba krwinek białych, a także liczebność poszczególnych frakcji krwinek białych. Norma dla WBC to 4000 – 10000/ mm³.

Zwiększenie liczby krwinek białych, czyli leukcytoza może towarzyszyć takim schorzeniom jak zakażenia, nowotwory, ostre krwotoki, oparzenia. Z kolei leukopenia, czyli spadek poziomu leukocytów we krwi towarzyszy takim zaburzeniom zdrowotnym jak:

• zakażenia bakteryjne o ciężkim przebiegu
• infekcje wirusowe: różyczka, odra, ospa wietrzna
• uszkodzenie szpiku kostnego
• stosowanie niektórych leków
• hematologiczne zespoły mielodysplastyczne.

Układ płytkowy w morfologii krwi

Układ płytkowy obejmuje płytki krwi, czyli komórki odpowiedzialne za procesy krzepnięcia krwi. Podstawowym parametrem oceniającym układ płytkowy jest liczba płytek krwi PLT. Norma to 150 – 400 x 10⁹/ l. Trombocytoza, czyli podwyższenie poziomu płytek krwi wynika m. in. z występowania takich zaburzeń hematologicznych jak nadpłytkowość samoistna, czerwienica prawdziwa czy przewlekła białaczka szpikowa. Inne przyczyny to usunięcie śledziony czy stany zapalne.

Kolejne parametry to:

• MPV, czyli średnia objętość płytki krwi, wynosząca prawidłowo 7,5 – 10,5 fl
• PDV, czyli wskaźnik zróżnicowania objętości płytek krwi; norma dla tego parametru to 40 – 60%
• P – LCR, czyli odsetek dużych płytek, wynoszący prawidłowo 13 – 14%.

Bibliografia:

Wallach J., Interpretacja badań laboratoryjnych; MediPage 2011