Cytologia to podstawowe badanie umożliwiające wczesną diagnostykę raka szyjki macicy. Badanie to powinno być regularnie wykonywane przez każdą kobietę po 20 roku życia. Badanie jest nieinwazyjne i bezbolesne, wykonywane jest na drodze pobraniu specjalną szczoteczką wymazu z szyjki macicy. Nieprawidłowy wynik cytologii wymaga wykonania bardziej szczegółowej diagnostyki w kierunku raka szyjki macicy. Badanie umożliwia ponadto potwierdzenie rozpoznania zakażenia wirusem HPV.
Spis treści
Czym jest cytologia?
Cytologia to badanie mające na celu ocenę komórek pobranych z tarczy i kanału szyjki macicy. Badanie to umożliwia wykrycie zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego, czyli wirusa HPV. Infekcja tym wirusem występuje powszechnie u kobiet, które rozpoczęły współżycie seksualne i wiąże się z większym ryzykiem rozwoju raka szyjki macicy. Szczególnie dotyczy to infekcji szczepami 16 i 18 wirusa. Badanie cytologiczne pomaga ponadto wykryć komórki przedrakowe i rakowe.
Kiedy wykonać cytologię?
Cytologia powinna być wykonywana regularnie przez każdą kobietę poczynając od 25 roku życia lub do trzech lat od momentu rozpoczęcia współżycia płciowego. Zaleca się wykonywać to badanie profilaktyczne raz na trzy lata. Niekiedy istnieje potrzeba częstszego wykonywania badania. Coroczna cytologia zalecana jest nosicielkom wirusa HPV, a także wirusa HIV oraz kobietom ze znacznie obniżoną odpornością.
Optymalny czas na pobranie cytologii to od drugiego dnia po zakończeniu krwawienia miesięcznego do 20 dnia cyklu.
Jak się przygotować do cytologii?
Aby wynik badania cytologicznego był wiarygodny, konieczne jest odpowiednie przygotowanie do badania. Przede wszystkim – na dwa – trzy dni przed wizytą w gabinecie ginekologa należy zaprzestać stosowania wszelkich preparatów dopochwowych czy irygacji. Ponadto na 24 godziny przed badaniem konieczne jest powstrzymanie się od współżycia. W dniu badania nie ma potrzeby w jakiś specjalny sposób przygotowywać się do wizyty w gabinecie.
Jak wygląda badanie cytologiczne?
W celu pobrania komórek z szyjki macicy, konieczne jest zastosowanie wziernika i specjalnej szczoteczki. Pacjentka musi ułożyć się wygodnie na fotelu ginekologicznym, a lekarz wprowadza do pochwy wziernik i przesuwa specjalną szczoteczką po szyjce macicy. W przypadku tradycyjnej cytologii złuszczeniowej pobrane komórki są następnie rozmazywane na szkiełku mikroskopowym. Natomiast cytologia płynna polega na pobraniu wymazu do płynnego podłoża – szczoteczka z wymazem umieszczana jest w probówce z podłożem. Ta metoda jest bardziej rekomendowana, gdyż pozwala na uzyskanie nieuszkodzonych komórek i znacznie dokładniejszą ocenę pobranych komórek.
Interpretacja wyniku cytologii
Wyniki cytologii mogą być podawane w skali Papanicolau lub Bethesda. Skala Papanicolau jest coraz mniej popularnym systemem oceny, wypieranym obecnie przez skalę Bethesda. Warto jednak wspomnieć o skali Papanicolau, gdyż wciąż jeszcze niektóre gabinety podają w ten sposób wyniki badania. Skala Papanicolau wyróżnia następujące wyniki:
- grupa I – komórki prawidłowe
- grupa II – obok komórek prawidłowych występują komórki zapalne
- grupa III – pojawiają się komórki dysplastyczne; taki wynik uznawany jest za niepokojący i może wymagać wykonania badań dodatkowych, w tym kolposkopii
- grupa IV – pojawiają się komórki atypowe, mogące świadczyć o obecności raka przedinwazyjnego
- grupa V – wskazuje na obecność raka złośliwego.
W skali Bethesda wynik może wyglądać następująco:
- wynik prawidłowy
- wynik prawidłowy z łagodnym lub nasilonym stanem zapalnym
- wynik nieprawidłowy AGUS/ ASCUS, wskazujący na obecność komórek atypowych
- wynik nieprawidłowy LSIL, wskazujący na obecność pojedynczych komórek dysplastycznych
- wynik nieprawidłowy HSIL, czyli liczne komórki dysplastyczne.
Nieprawidłowy wynik cytologii wymaga potwierdzenia w dalszych badaniach, np. w badaniu biopsyjnym. Jeśli potwierdzone zostanie rozpoznanie raka szyjki macicy, konieczne jest jak najszybsze wdrożenie odpowiedniego leczenia.
Bibliografia:
Lim A. i i n., Cytology in the diagnosis of cervical cancer in symptomatic young women: a retrospective review; Br J Gen Pract, 2016
