choroby autoimmunologiczne
fot.: Unsplash.com

Choroby autoimmunologiczne to grupa różnorodnych schorzeń, których cechą wspólną jest nadreaktywność układu immunologicznego, prowadząca do syntezy autoprzeciwciał. Autoprzeciwciała te uszkadzają rozmaite tkanki, dając szerokie spektrum objawów. Jakie są rodzaje chorób autoimmunologicznych i kto jest narażony na ich wystąpienie?

Czym są choroby autoimmunologiczne?

Choroby autoimmunologiczne to schorzenia rozwijające się w efekcie nieprawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego. Mowa o zaburzeniu, w przebiegu którego układ immunologiczny zaczyna niszczyć własne tkanki organizmu, traktując je jako obce tkanki. Jest to efektem utraty zdolności do rozpoznawania własnych i obcych antygenów, co skutkuje synteza autoprzeciwciał. Przeciwciała to białka syntetyzowane przez limfocyty po kontakcie z obcymi antygenami, np. w przebiegu infekcji. Przeciwciała mają na celu zneutralizowanie czynników infekcyjnych i zapobieganie ich namnażaniu. Autoprzeciwciała nieprawidłowo identyfikują własne antygeny jako obce, niszcząc komórki ciała.

U kogo może rozwinąć się choroba autoimmunologiczna?

Procesy autoimmunologiczne mogą być zainicjowane przez różnorodne czynniki. Kluczowe znaczenie ma współwystępowanie czynników genetycznych oraz środowiskowych. Najistotniejsze czynniki ryzyka to:

  • predyspozycje genetyczne i występowanie chorób autoimmunologicznych w rodzinie
  • płeć żeńska – kobiety chorują kilka razy częściej niż mężczyźni
  • infekcje wirusowe i bakteryjne
  • zmiany hormonalne towarzyszące ciąży, okresowi poporodowemu i menopauzie
  • urazy fizyczne i termiczne
  • promieniowanie jonizujące
  • narażenie na przewlekły stres.

Rodzaje chorób autoimmunologicznych

diagnostyka chorób autoimmunologicznych
fot.: Unsplash.com

Choroby autoimmunologiczne dzielą się na narządowo swoiste i układowe. Układowe choroby autoimmunologiczne cechują się wielomiejscowym występowaniem autoprzeciwciał, które skierowane są przeciwko różnorodnym tkankom organizmu. Z kolei choroby narządowo swoiste cechują się występowaniem autoantygenów atakujących konkretny typ tkanki.

Biorąc pod uwagę rodzaj tkanki, która atakowana jest przez autoprzeciwciała, wyróżnić można następujące choroby autoimmunologiczne:

  • cukrzyca typu 1, w przebiegu której autoprzeciwciała atakują trzustkę
  • celiakia, w której uszkadzane jest jelito cienkie
  • niedokrwistość Adisona – Biermera, gdy syntetyzowane są autoprzeciwciała przeciwko komórkom okładzinowym żołądka oraz czynnikowi wewnętrznemu Castle’a, co zaburza wchłanianie witaminy B12
  • choroby wątroby: pierwotna żółciowa marskość wątroby, autoimmunologiczne zapalenie wątroby
  • choroby tarczycy: autoimmunologiczne zapalenie Hashimoto oraz choroba Gravesa – Basedowa
  • choroby tkanki łącznej: toczeń rumieniowaty układowy, postępująca twardzina układowa, zespół antyfosfolipidowy
  • choroby mięśni i/ lub układu nerwowego: zapalenie skórno – mięśniowe, miastenia, zapalenie wielomięśniowe, stwardnienie rozsiane
  • choroby stawów: reumatoidalne zapalenie stawów.

Jakie są objawy chorób autoimmunologicznych?

Objawy chorób autoimmunologicznych są bardzo zróżnicowane, gdyż procesem chorobowym mogą być objęte rozmaite tkanki. Przykładowo – w cukrzycy typu 1 zauważyć można wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu, senność, infekcje dróg moczowych oraz świąd skóry. Chorobie Hashimoto towarzyszy senność, wzrost masy ciała, zła tolerancja niskich temperatur, zaparcia, obrzęki oraz bóle mięśni i stawów. W przebiegu niedokrwistości Addisona – Biermera zauważyć można typowe objawy anemii – osłabienie, bóle i zawroty głowy, senność i bladość skóry. Dodatkowo pojawiają się symptomy ze strony układu nerwowego – zaburzenia równowagi, mrowienie i drętwienie kończyn, problemy z pamięcią i koncentracją, niezborność ruchowa. Gdy rozwija się celiakia, objawy obejmują przede wszystkim zaburzenia funkcjonowania układu pokarmowego – bóle brzucha, biegunki, wzdęcia, spadek masy ciała, a u dzieci – spowolniony wzrost czy zaburzenia rozwoju.

Diagnostyka chorób autoimmunologicznych

W diagnostyce chorób autoimmunologicznych wykorzystywane jest przede wszystkim oznaczanie konkretnych autoprzeciwciał. Przede wszystkim oznacza się miano przeciwciał przeciwjądrowych ANA, a dodatkowo także przeciwciał specyficznych, towarzyszących konkretnym chorobom autoimmunologicznym. Dodatkowo wykonać można biopsję lub badania obrazowe.

Leczenie chorób autoimmunologicznych

leczenie chorób autoimmunologicznych
Fot.: Unshplash.com

Choroby autoimmunologiczne to schorzenia o charakterze przewlekłym, zatem ich leczenie sprowadza się do postępowania objawowego. W celu ograniczenia stanu zapalnego stosowane są niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz glikokortykosteroidy. W przebiegu zaburzeń hormonalnych stosuje się substytucję hormonami – w cukrzycy typu 1 konieczne są iniekcje insuliny, w chorobie Hashimoto – hormony tarczycy. W przebiegu chorób reumatycznych z powodzeniem stosowane są leki biologiczne modyfikujące przebieg choroby, które hamują postęp choroby. Ponadto stosować można leczenie immunosupresyjne, zabiegi chirurgiczne czy fizjoterapię.

Bibliografia:

Szczeblowska D. i in., Choroby autoimmunizacyjne w praktyce lekarskiej; Pediatr Med Rodz., 2011, 7

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here