Zakrzepica żył głębokich rozwija się wtedy, gdy w dużych żyłach nóg lub okolicy miednicy pojawi się zakrzep lub skrzeplina. Niektóre epizody zakrzepicy żył głębokich mogą nie powodować bólu, podczas gdy inne mogą być dość bolesne. Dzięki szybkiej diagnozie i możliwości skutecznego leczenia, większość przypadków nie zagraża życiu. Jednak skrzep krwi, który tworzy się w dużych, głębokich żyłach może wędrować z krwią dalej. Gdy dotrze do płuc, może zamknąć światło tętnicy płucnej, prowadząc do wystąpienia potencjalnie śmiertelnej zatorowości płucnej.
Spis treści
Czym jest zakrzepica żył głębokich?
Zakrzepica żył głębokich to częsta choroba układu krążenia, w przebiegu której dochodzi do zamknięcia światła naczynia krwionośnego w kończynie dolnej. Zazwyczaj taki nieprawidłowy proces dotyczy żył łydek, zlokalizowanych głęboko pomiędzy poszczególnymi mięśniami i powięziami. Zakrzep może następnie przesuwać się ku górze – do naczyń żylnych ud i miednicy, a niekiedy także do płuc.
Za powstanie zakrzepu zwężającego lub zamykającego światło naczynia dochodzi w wyniku współistnienia kilku czynników, określanych jako triada Virchowa:
- spowolnienie przepływu krwi, np. w efekcie unieruchomienia kończyny
- powstanie mikrourazów w ścianie naczynia krwionośnego (np. towarzyszących urazom kończyny dolnej czy zabiegom operacyjnym)
- zaburzenie równowagi pomiędzy czynnikami prozakrzepowymi a przeciwzakrzepowymi, prowadzące do nasilenia krzepliwości krwi (trombofilia wrodzona lub nabyta).
Czynnikami ryzyka, które zwiększają częstość występowania zakrzepicy żył głębokich jest przede wszystkim otyłość, starszy wiek, unieruchomienie kończyny dolnej po złamaniu czy innym urazie, nowotwory złośliwe, wcześniejsze epizody zakrzepicy żył głębokich czy trombofilia wrodzona lub nabyta. Znaczenie ma także dodatni wywiad rodzinny w kierunku zakrzepicy żył głębokich, doustne stosowanie preparatów hormonalnych (hormonalna terapia zastępcza lub antykoncepcja hormonalna), stany zapalne, gorączka, sepsa oraz schorzenia o podłożu autoimmunologicznym.
Objawy zakrzepicy żył głębokich
Około połowa osób z zakrzepicą żył głębokich nigdy nie ma rozpoznawalnych objawów. Najczęstszym objawem jest ból nóg i tkliwość mięśni łydek. Ból może pojawić się podczas chodzenia, a także w spoczynku. Można też zaobserwować obrzęk lub zmiana koloru skóry jednej nogi na fioletową lub niebieską. Skóra może być cieplejsza, ponadto tuż pod powierzchnią skóry zauważalne mogą być wypełnione krwią, wypukłe żyły. Te objawy mogą pojawić się nagle lub mogą się stopniowo rozwijać w krótkim okresie czasu. W przypadku zaobserwowania tych oznak lub objawów należy natychmiast skontaktować się z lekarzem. Objawy są zupełnie inne, jeśli skrzep odrywa się i przemieszcza się do płuc, powodując zatorowość płucną. Wówczas pojawia się ból w klatce piersiowej, duszność, przyspieszenie akcji serca lub kaszel. Może również wystąpić uczucie lęku czy paniki, pocenie się lub omdlenie. Zatorowość płucna to nie jedyne powikłanie zakrzepicy żył głębokich. Sporadycznie może dojść do udaru mózgu, możliwe jest także pojawienie się nadciśnienia płucnego.
Rozpoznanie zakrzepicy żył głębokich
Diagnostyka zakrzepicy żył głębokich wymaga oznaczenia poziomu D – dimerów we krwi. Ponadto wykonuje się uciskowy test ultrasonograficzny, a także angio – TK. Takie badania pozwalają uwidocznić zwężenie światła naczyń krwionośnych oraz zdiagnozować stan nadkrzepliwości krwi.
Leczenie zakrzepicy żył głębokich
W terapii zakrzepicy żył głębokich stosowane są leki przeciwkrzepliwe. Zazwyczaj w tym celu stosowane są preparaty heparyny drobnocząsteczkowej, które podawane są podskórne. Potem stosować można także leki doustne. Niekiedy konieczne może być usunięcie żyły odpiszczelowej. W celu profilaktyki zakrzepicy żył głębokich zalecane jest noszenie specjalnych podkolanówek lub rajstop uciskowych. Ponadto zalecana jest regularna aktywność fizyczna, utrzymywanie prawidłowej masy ciała.
Bibliografia:
Gutknecht P. i in., Żylna choroba zakrzepowo – zatorowa w praktyce lekarza rodzinnego; Forum Medycyny Rodzinnej 2007, tom 1 nr 2
