Ząbkowanie to wyrzynanie się zębów mlecznych, trwające od około 6 do 30 miesiąca życia. Zazwyczaj ząbkowanie przebiega w określonej kolejności, choć możliwe są odstępstwa od normy. Ząbkowaniu towarzyszy opuchnięcie dziąsła, swędzenie i bolesność dziąsła, może pojawić się także gorączka. W celu złagodzenia charakterystycznych dla ząbkowania dolegliwości można chłodzić i masować dziąsełka, a także aplikować żel o działaniu przeciwbólowym i łagodzącym.
Spis treści
Kolejność wyrzynania się ząbków
Ząbkowanie polega na wyrzynaniu się 20 ząbków, zlokalizowanych w obrębie szczęki i żuchwy. Pierwszy ząbek zazwyczaj wyrzyna się około 6 – 7 miesiąca życia. Od tego momentu co 4 – 6 miesięcy powinny się wyrzynać kolejne cztery ząbki mleczne. Oznacza to, że proces ząbkowania powinien zakończyć się około 30 miesiąca życia. Nie jest to oczywiście sztywną regułą i czas rozpoczęcia oraz zakończenia ząbkowania może nieco odbiegać od średniej. Powodem do niepokoju jest na pewno brak jakiegokolwiek ząbka po ukończeniu 12 miesiąca życia. Ząbkowanie występuje szybciej u dzieci, które są karmione piersią, mają większą masę ciała i urodzeniową długość ciała.
W pierwszej kolejności wyrzynają się dolne jedynki, a dopiero potem górne jedynki. Dolne siekacze pojawiają się około 6 miesiąca życia, a górne – miesiąc lub dwa później. Około 8 – 12 miesiąca można spodziewać się wyrzynania dolnych i górnych dwójek, a między 12 a 16 miesiącem – górnych i dolnych pierwszych zębów trzonowych. W pierwszym roku życia dziecka powinno pojawić się kilka ząbków mlecznych. W dalszej kolejności wyrzynają się kły – przypada to na 16 – 24 miesiąc. A na samym końcu, czyli około 30 miesiąca życia wyrzynają się drugie zęby trzonowe górne i dolne.
Objawy ząbkowania
Rodzice często myślą, że ich dzieci zaczynają ślinić się i zaczynają wkładać paluszki do ust – zwykle w wieku około trzech lub czterech miesięcy – to jest to oznaka ząbkowania. Jednak często jest to po prostu normalny etap rozwoju i nie ma nic wspólnego z ząbkowaniem. Bardzo często, nawet jeśli niemowlęta mają te klasyczne objawy ząbkowania, może upłynąć kilka miesięcy, zanim pojawi się pierwszy ząbek. Dopóki więc rodzice nie zauważą opuchniętych dziąseł lub pierwszego zęba przebijającego się przez dziąsło – nie ma pewności, czy ząbek już się wyrzyna.
Oprócz ślinienia się, inne objawy ząbkowania mogą obejmować:
- zmniejszony apetyt na pokarmy stałe
- gryzienie paluszków czy przedmiotów
- pocieranie uszu
- pocieranie dziąseł
- drażliwość
- wysypka na twarzy dziecka
- wybudzanie się w nocy.
Objawy te pojawiają się około 4 dni przed i do 3 dni po pojawieniu się zęba dziecka, chociaż bardziej dokuczliwe objawy, w tym zmniejszenie apetytu, brak snu, wysypka czy pocieranie uszu występują najczęściej w dniu wyrznięcia się zęba. Oznacza to, że ząbkowanie nie potrwa tygodni lub miesięcy, jak myślą niektórzy rodzice – trudnym momentem może być kilka dni przypadających na przebijanie się ząbka przez dziąsło. I tak do momentu wyrzynania się kolejnego zęba.
Jak pomóc dziecku przejść przez ząbkowanie?
Podczas wyrzynania się ząbka dziecko może być niespokojne i rozdrażnione, co wynika z miejscowego podrażnienia dziąsła. Bolące dziąsło jest obrzęknięte i może swędzieć, uniemożliwia ssanie piersi czy butelki, a także gryzienie pokarmów. Rodzice mogą zrobić wiele, aby ulżyć maluszkowi podczas ząbkowania. Przede wszystkim – można podawać maluchowi specjalne silikonowe gryzaczki; ich gryzienie przynosi dziecko ulgę, masując dziąsełka. Niektóre gryzaczki można dodatkowo schłodzić w lodówce, co dodatkowo lekko znieczula dziąsła. Pomocne mogą być także nakładki silikonowe na palce, którymi rodzic może wykonać delikatny masaż bolącego dziąsła. I oczywiście – nie należy zapominać o kojącej mocy przytulania.
W aptekach dostępne są preparaty dedykowane ząbkującym maluchom, których działanie sprowadza się do łagodzenia bólu i stanu zapalnego. Preparaty te zazwyczaj mają postać żelu aplikowanego na ząbkujące dziąsło, który należy stosować trzy razy dziennie.
Bibliografia:
Torlińska – Walkowiak N., Rataj – Kulmacz A., Wyrzynanie się zębów mlecznych – symptomy towarzyszące czy przypadkowe współistnienie w czasie; Pediatr Med Rodz, 2013
