W ostatnich miesiącach o utracie węchu i smaku mówi się głównie jako o objawach zakażenia wirusem SARS – CoV – 2. Ale koronawirus to nie jedyna przyczyna zaburzeń smaku i węchu. Zazwyczaj takie zaburzenia mają charakter przejściowy, znacznie rzadziej dochodzi do trwałej utraty zmysłu smaku lub węchu.
Spis treści
Utrata węchu – przyczyny
Odczuwanie węchu możliwe jest dzięki obecność w jamie nosowej tzw. pola węchowego. Na powierzchni kilku cm kwadratowych zlokalizowane są komórki węchowe, posiadające rzęski. Rolą rzęsek jest zwiększenie powierzchni odbierającej bodźce zapachowe. Śluz pokrywający błonę śluzową nosa pełni rolę rozpuszczalnika dla substancji zapachowych. Rozpuszczone w śluzie substancje zapachowe wiążą się z białkami transportowymi i docierają do receptorów komórek dwubiegunowych. Następnie impuls chemiczny zamieniony zostaje w impuls elektryczny, który dociera do mózgu i jest w odpowiedni sposób interpretowany i zapamiętywany.
Utrata węchu może mieć charakter przemijający lub trwały i może przyjmować postać zaburzeń węchu lub całkowitej jego utraty, czyli anosmii. Możliwe przyczyny zaburzeń węchu lub całkowitej jego utraty są następujące:
- polipy nosa, czyli niewielkie narośla w obrębie jamy nosowej i zatok, które blokują kanał nosowy
- stosowanie niektórych leków (przeciwdepresyjnych, antybiotyków, leków przeciwzapalnych)
- urazy głowy prowadzące do uszkodzenia nerwów węchowych
- zapalenie zatok
- przeziębienie
- grypa
- alergia i katar sienny
- schorzenia neurodegeneracyjne (stwardnienie rozsiane, choroba Alzheimera, choroba Parkinsona)
- radioterapia nowotworów głowy
- wieloletnie palenie papierosów
Leczenie anosmii ma charakter przyczynowy – konieczne jest wyeliminowanie przyczyny zaburzeń węchu.
Kiedy dochodzi do utraty smaku?
Za odczuwanie bodźców smakowych odpowiadają kubki smakowe – receptory rozmieszczone na nabłonku podniebienia, gardła i języka. Różne receptory odpowiadają za odbieranie innych smaków. Białka receptorowe obecne w kubkach smakowych odbierają określone bodźce smakowe, które są następnie przekazywane nerwami czaszkowymi do ośrodkowego układu nerwowego.
Zaburzenia smaku mogą mieć charakter całkowitej utraty smaku, a także osłabienia lub nasilenia bodźców smakowych. Zaburzenia te klasyfikowane są w następujący sposób:
- aguesia – brak odczuwania smaków
- hypoguesia – osłabienie bodźców smakowych
- dysguesia – opaczne odbieranie bodźców smakowych, np. odczucie smaku metalicznego
- hiperguesia – nasilone odczuwanie bodźców smakowych.
Niektóre z możliwych przyczyn zaburzeń smaku to:
- cukrzyca
- choroby wątroby
- zabiegi operacyjne jamy ustnej i języka
- niedoczynność tarczycy
- zespoły złego wchłaniania i towarzyszące im niedobory pokarmowe
- stosowanie niektórych leków (leki przeciwgrzybicze, antybiotyki, inhibitory pompy protonowej, leki przeciwzakrzepowe, leki hipolipemiczne, inhibitory konwertazy angiotensyny)
Leczenie zaburzeń smaku wymagana określenia ich przyczyny i jej wyeliminowania.
Utrata węchu i smaku w przebiegu zakażenia koronawirusem
Zaburzenia smaku i węchu są jednym z najczęściej występujących objawów zakażenia koronawirusem SARS – CoV – 2. Niekiedy jest to jedyny objaw infekcji. Taki symptom może towarzyszyć nawet 50 – 80% przypadków. Zazwyczaj utrata węchu i smaku ma całkowity charakter, choć może być też wybiórcza. Oznacza to, że nie dochodzi do całkowitej utraty smaku, może pojawić się np. odczucie goryczy w ustach czy słonego smaku. Jak dotąd nie potwierdzono, że utrata węchu czy smaku w przebiegu koronawirusa ma trwały charakter. Zazwyczaj takie uciążliwe objawy mijają po kilku dniach czy tygodniach, rzadziej – po kilku miesiącach.
Skąd się bierze zaburzenie węchu i smaku w przebiegu COVID 19? Możliwe przyczyny to namnażanie się wirusa w nabłonku węchowym, uszkodzenie nerwów węchowych; nie bez znaczenia jest ponadto obecność silnego kataru, który może zaburzać smak i węch.
Bibliografia:
Boesveldt S. i in., Anosmia – a clinical review; Chemical Senses, 2017
