Uczulenie na słońce (fotoalergia) nie jest ściśle związane z uczuleniem na promieniowanie słoneczne, Występuje natomiast zwiększone wystąpienie reakcji skórnej na określony alergen wówczas, gdy skóra poddana zostanie działaniu słońca. Odczyny fotoalergiczne mogą pojawić się niemal natychmiast po wystawieniu skóry na słońce, choć najczęściej pojawiają się z opóźnieniem. Leczenie uczulenia na słońce wymaga unikania alergenu odpowiedzialnego za wystąpienie odczynu skórnego.
Spis treści
Czym jest uczulenie na słońce?
Wiele chorób jest bezpośrednio lub pośrednio wywoływanych lub zaostrzanych przez światło słoneczne. Ostre reakcje, takie jak oparzenia słoneczne, wywołane nadmiernym promieniowaniem UV, należy odróżnić od nieprawidłowych reakcji na światło słoneczne, czyli tzw. uczulenia na słońce. Oparzenia słoneczne czy długotrwałe i kumulujące się wysokie dawki promieniowania UV prowadzą do przedwczesnego starzenia się skóry oraz poważnych schorzeń, takich jak rak skóry. Tego typu zmiany mogą wystąpić u każdego, kto ma wystarczająco wysoki poziom ekspozycji na promieniowanie UV. Nieprawidłowe reakcje na promieniowanie UV określane jako uczulenie na słońce nie dotykają wszystkich. Oparzenia czy zmiany o charakterze nowotworowym wywoływane są przede wszystkim przez promieniowanie UVB, natomiast za rozwój fotoalergii odpowiadają głównie promienie UVA.
Istotą uczulenia na słońce jest występowanie rozległych zmian skórnych w efekcie ekspozycji skóry na słońce, przy jednoczesnym współistnieniu czynnika sprawczego. W roli alergenu uczulającego skórę (tzw. haptenu) zazwyczaj występują leki stosowane doustnie lub miejscowo, a także kosmetyki. Najczęściej związkami prowadzącymi do wystąpienia uczulenia na słońce należą:
- doustne leki antykoncepcyjne
- pochodne fenotiazyny
- furosemid
- leki przeciwcukrzycowe
- leki przeciwgrzybicze
- antybiotyki
- leki przeciwpadaczkowe
- leki przeciwzapalne (niesteroidowe leki przeciwzapalne)
- barwniki i słodziki w produktach spożywczych
- preparaty zawierające retinol
Fotoalergię odróżnić należy od tzw. fototoksyczności. W tym drugim przypadku określone substancje nie prowadzą do powstania reakcji alergicznej po ekspozycji skóry na słońce, ale nasilają powstawanie fotouszkodzeń skóry – poparzeń, przebarwień, rumienia. Nie pojawia się zatem nadmierna aktywacja układu immunologicznego i rozwój reakcji alergicznej. W taki sposób działają m. in.: dziurawiec perfumy, konserwanty i barwniki w kosmetykach czy olejki eteryczne.
Jak objawia się uczulenie na słońce?
W przebiegu alergii na słońce dochodzi do powstania zmian skórnych. Mogą mieć one charakter zmian rumieniowych, rumieniowo – grudkowych lub pęcherzykowych. Wysypce towarzyszy silny świąd skóry. Zmiany skórne zazwyczaj pojawiają się w przeciągu 24 – 48 godzin od ekspozycji skóry na słońce, choć niekiedy pojawiają się znacznie szybciej. Zmiany skórne pojawiają się przede wszystkim na tych obszarach skóry, które poddane były działaniu promieniowania UVA, ale mogą rozprzestrzeniać się także na cały obszar ciała.
Diagnostyka uczulenia na słońce
Rozpoznanie fotoalergii opiera się przede wszystkim na wywiadzie lekarskim. Wystarczy wykazać zależność między stosowaniem określonych leków czy preparatów na skórę, a wystąpieniem fotoalergii. Niekiedy konieczne jest wykonanie specjalistycznych fototestów. Fototesty kontaktowe polegają na wykonaniu kombinacji płatkowe testu skórnego z naświetleniem skóry promieniowaniem UVA. Płatek bibuły nasączony określoną substancją przykładany jest do skóry, a następnie skóra poddawana jest naświetlaniu. Wystąpienie odczynu alergicznego stanowi potwierdzenie diagnozy.
Leczenie uczulenia na słońce
Terapia uczulenia na słońce sprowadza się przede wszystkim do unikania substancji, które sprzyjają powstaniu alergii. A jeśli już dojdzie do rozwoju alergii skórnej, wówczas doraźnie stosowane są leki łagodzące świąd skóry i działające przeciwzapalnie. Najlepiej sprawdzają się glikokortykosteroidy lub inhibitory kalcyneuryny.
Bibliografia:
Lehmann P., Photodermatoses: diagnosis and treatment; Dtsch Arztebl Int, Mar 2011
