Alergia to coraz częściej występujące schorzenie, które może rozwinąć się w każdym wieku. Do rozwoju alergii dochodzi po kontakcie z alergenem, który prowadzi do nadmiernej reakcji układu odpornościowego. Alergie mogą mieć charakter pokarmowy, kontaktowy lub wziewny. Leczenie alergii wymaga stosowania leków, można także leczyć alergię drogą odczulania.
Spis treści
Czym jest alergia?
Alergia to nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego na kontakt z alergenem. Alergeny występują powszechnie w środowisku zewnętrznym i mogą mieć charakter substancji występujących w pokarmach, powietrzu, jadzie owadów, ślinie i skórze zwierząt, kurzu, pyłkach kwiatów. Alergeny prowadzą do wystąpienia reakcji alergicznej, czyli reakcji nadwrażliwości. Reakcja ta związana jest z syntezą przeciwciał klasy IgE, które wywołują poszerzenie naczyń krwionośnych i zwiększenie przepuszczalności ścian naczyń krwionośnych.
Rodzaje alergii
Podział alergii na kontaktowe, wziewne i pokarmowe opiera się na typach alergenów wywołujących określone reakcje organizmu. Alergia pokarmowa rozwija się w efekcie spożycia pokarmów zawierających alergeny pokarmowe. Jednym z najczęściej występujących alergenów jest mleko krowie – alergia na mleko krowie objawia się już u niemowląt, choć może pojawić się także u dorosłych. Inne częste alergeny pokarmowe to:
- pszenica
- jaja
- orzechy
- cytrusy
- pomidory
- seler
- owoce morza
- ryby
Alergeny wziewne dostają się do organizmu drogą oddechową. Alergeny wziewne, na które jesteśmy najczęściej narażeni to roztocza kurzu domowego, a także pyłki drzew i traw. U osób uczulonych na tego typu alergeny ważna jest znajomość kalendarza pylenia, który określa miesiące, w których pylą konkretne gatunki roślin. Alergie wziewne sprzyjają rozwojowi astmy.
Alergeny kontaktowe to alergeny mające styczność ze skórą. Zaliczamy to zarówno składniki kosmetyków czy leków stosowanych zewnętrznie, jak i metale zawarte w biżuterii (np. nikiel) oraz lateks. Szczególnym rodzajem alergenów są leki oraz jad owadów. Niekiedy występuje tzw. uczulenie na słońce.
Warto pamiętać, że istnieje zjawisko alergii krzyżowej. Różne alergeny o podobnej budowie mogą powodować wystąpienie objawów alergii. I tak – osoba uczulona na roztocza kurzu domowego uczulona będzie także na owoce morza, a uczuleniu na lateks towarzyszy uczulenie na takie owoce jak kiwi, awokado czy banany.
Objawy alergii
Objawy alergii uzależnione są od typu oddziałujących na organizm alergenów. Alergie wziewne mogą przyjąć postać alergicznego nieżytu nosa (kataru siennego), w przebiegu którego dochodzi do pojawienia się wodnistego katary, kichania, duszności, swędzenia i drapania w gardle oraz nosie. Alergie wziewne mogą przebiegać także pod postacią alergicznego zapalenia spojówek, któremu towarzyszy zaczerwienienie i łzawienie spojówek.
Alergie pokarmowe objawiają się przede wszystkim pod postacią symptomów ze strony układu pokarmowego. Mogą pojawić się bóle brzucha, nudności, biegunki, wymioty. Na błonach śluzowych jamy ustnej może pojawić się świąd i grudki.
W przypadku alergii kontaktowych pojawia się na skórze pokrzywka, świąd i zaczerwienienie. Oczywiście u osób uczulonych na alergeny pokarmowe mogą pojawić się np. objawy skórne. Wynika to z obecności wspomnianych wcześniej alergii krzyżowych. Alergia prowadzić może do rozwoju atopowego zapalenia skóry.
Najpoważniejszą postacią reakcji alergicznej jest wstrząs anafilaktyczny, w przebiegu którego dochodzi do nagłego rozszerzenia naczyń krwionośnych, spadku ciśnienia krwi, problemów z oddychaniem oraz utratą świadomości.
Diagnostyka alergii
Diagnostyka alergii sprowadza się do wykonania testów, które pozwalają na dokładne określenie rodzaju alergenu. Najczęściej stosowane są testy serologiczne, polegające na oznaczeniu we krwi specyficznych przeciwciał klasy IgE. Przeciwciała te skierowane są przeciwko konkretnym alergenom i wzrost poziomu we krwi danego przeciwciała IgE świadczy o występowaniu alergii. Wykonanie takiego testu wymaga pobrania próbki krwi i wykonania badania.
Inną metodą diagnostyki alergii są tzw. testy skórne. Polegają one na wykonaniu testów płatkowych, śródskórnych lub punktowych. Testy te różnią się sposobem aplikowania alergenu. W przypadku testów płatkowych bibułka nasączona alergenem przyklejana jest plastrem i pozostawiana na 48 godzin. Testy punktowe polegają na wprowadzeniu alergenu w głąb skóry przy pomocy specjalnego lancetu, natomiast test śródskórny polega na wprowadzeniu alergenu przy pomocy igły i dotyczy wybranych alergenów – jadów owadów, leków oraz próby tuberkulinowej. W każdym z testów oceniana jest wielkość zmiany skórnej pojawiającej się w miejscu zaaplikowania określonego alergenu.
W ramach diagnostyki alergii mogą być wykonywane także testy molekularne wykonywane z próbki krwi i badające obecność prawie 300 specyficznych przeciwciał klasy IgE.
Leczenie alergii
W terapii alergii wykorzystuje się leczenie objawowe i przyczynowe. Leczenie objawowe ma na celu łagodzenie symptomów alergii i sprowadza się do stosowania leków antyhistaminowych, glikokortykosteroidów, leków obkurczających śluzówkę nosa oraz kromonów. Z kolei leczenie przyczynowe to odczulanie, czyli immunoterapia swoista. Polega ona na wykonaniu swoistej szczepionki zawierającej te alergeny, na które uczulona jest dana osoba. Początkowo stosowane są minimalne dawki alergenów i stopniowo są zwiększane, co ma poprawić tolerancję układu immunologicznego na kontakt z alergenem.
Bibliografia:
Marek K., Alergia pokarmowa u dzieci; Forum Medycyny Rodzinnej 2013, tom 7
Kaczmarski M., Korotkiewicz – Kaczmarska E., Alergia i nietolerancja pokarmowa; Wydawnictwo Help Med, 2013
