Tętniak mózgu to jedna z najczęstszych wad naczyniowych mózgowia. Tętniak powstaje w wyniku osłabienia ściany naczynia krwionośnego i jej rozwarstwienia. Przepływająca przez naczynie krew tworzy uwypuklenie, które z czasem może pęknąć. Pęknięcie tętniaka mózgu to san zagrażający życiu. Leczenie tętniaka obejmuje leczenie chirurgiczne oraz zabieg neuroradiologiczny.
Spis treści
Czym jest tętniak mózgu?
Tętniak mózgu to choroba tętnic mózgowych, rozwijająca się wówczas, gdy dojdzie do rozwarstwienia tętnicy. Ściany tętnic zbudowane są z trzech warstw: zewnętrznej, środkowej (sprężystej tkanki łącznej) oraz wewnętrznej (śródbłonka). Gdy dojdzie do osłabienia struktury jednej z warstw, przepływająca przez tętnice krew wypycha osłabiony fragment ściany tętnicy i dostaje się pod odwarstwiony obszar. Generuje to dalsze osłabienie ściany tętnicy i jej wypuklenie. Gdy dojdzie do przerwania ściany tętnicy i pęknięcia tętniaka – wówczas konsekwencją jest silny krwotok zagrażający życiu.
Ponad 80% stanowią tętniaki workowate, zaś znacznie rzadziej rozwijają się tętniaki wrzecionowate. Tętniaki workowate mają większą tendencję do pękania, gdyż mogą osiągać spore rozmiary. Najczęściej tętniaki te powstają w miejscu rozwidlenia tętnic na mniejsze gałęzie. Tętniaki wrzecionowate są mniejsze, rozwijają się głównie na podłożu zmian miażdżycowych, a ich najczęstsza lokalizacja to tętnica podstawna i środkowa mózgu.
Przyczyny powstawania tętniaków mózgu
Rozwojowi tętniaków sprzyjają wrodzone nieprawidłowości w budowie ściany tętnic. Kolejnym niezwykle istotnym czynnikiem ryzyka jest miażdżyca i postępujące uszkodzenie ściany tętnicy, wynikające z osadzania się blaszki miażdżycowej. Na pewno niekorzystnym czynnikiem jest nadciśnienie, a także stany zapalne naczyń mózgowych. Tętniaki rozwijają się powoli, zatem najczęściej diagnozowane są u ludzi w średnim i starszym wieku, natomiast u dzieci występują sporadycznie. W rozwoju tętniaków mózgu znaczenie mogą mieć predyspozycje genetyczne. Ryzyko wystąpienia tego typu wady naczyniowej wzrasta dwukrotnie, gdy w rodzinie występowały przypadki tętniaków. Tętniaki częściej występują u kobiet. Ryzyko jest ponadto większe u tych osób, u których w przeszłości pojawił się tętniak mózgu.
Czy tętniak mózgu może się wchłonąć? Niestety nie. Tętniak może jedynie powiększać się w mniejszym lub większym tempie.
Objawy tętniaka mózgu
Stabilny, niepękający tętniak może rozwijać się całkowicie bezobjawowo, sygnalizując o swojej obecności dopiero wówczas, gdy dojdzie do pęknięcia tętniaka mózgu. Niekiedy jednak rosnący tętniak może uciskać na tkankę mózgową, dając objawy podobne do tych zauważalnych podczas rozwoju guza mózgu. Może pojawić się wzrost ciśnienia, przyspieszenie tętna i częstości oddechów, bóle głowy, zaburzenia widzenia. W zależności od okolicy mózgu, w której rozwija się tętniak mogą pojawiać się ponadto rozmaite zaburzenia neurologiczne.
Do pęknięcia tętniaka może dojść w każdej chwili. Zazwyczaj dochodzi do niego podczas wydmuchiwania nosa, wysiłku fizycznego, silnych emocji. Czynnikami predysponującymi do pęknięcia tętniaka jest spożywanie alkoholu, palenie papierosów oraz nadciśnienie. Pęknięciu tętniaka towarzyszy krwotok podpajęczynówkowy. Objawy pęknięcia tętniaka to przede wszystkim:
- silny, nagły ból głowy
- rozszerzenie źrenic
- podwójne widzenie
- opadanie powieki
- światłowstręt
- sztywność karku
- utrata przytomności
- niedowład połowiczy
- nudności i wymioty
W przypadku wystąpienia objawów sugerujących pęknięcie tętniaka mózgu, należy jak najszybciej wezwać pogotowie i oczekiwać na przybycie karetki w pozycji leżącej, unikając jakiegokolwiek wysiłku fizycznego.
Diagnostyka tętniaka mózgu
Tętniaki mózgu rozpoznawane są dzięki badaniom obrazowym – angiografii tomografii komputerowej lub angiografii rezonansu magnetycznego. W ten sposób zdiagnozowane są zarówno tętniaki stabilne, jak i pęknięte. Gdy zdiagnozowane zostanie tętniak, który jeszcze nie pękł, wówczas konieczne jest regularne wykonywanie badań obrazowych w celu monitorowania stanu tętniaka.
Leczenie tętniaka mózgu
Leczenie tętniaka sprowadza się do wykluczenia go z krążenia. Można to osiągnąć na dwa sposoby. Jednym z nich jest operacyjne otwarcie czaszki i założenie na szyjkę tętniaka specjalnego klipsa. Metoda druga to embolizacja, czyli zabieg wypełnienia tętniaka specjalnymi sprężynkami. Ten zabieg jest znacznie mniej inwazyjny, nie wymaga otwarcia czaszki, a jedynie wprowadzenia specjalnego cewnika przez tętnicę udową.
Jakie są rokowania? Im większy tętniak, tym większe ryzyko jego pęknięcia. W przypadku tętniaka, którego średnica nie przekracza 10 mm, ryzyko pęknięcia nie przekracza kilku %. Im większy tętniak, tym większe ryzyko powikłań. Powikłaniami obarczone mogą być także zabiegi operacyjnego leczenia tętniaków. Zastosowanie klipsów czy embolizacja pozwalają na całkowite wyleczenie tętniaka. Po zakończonym leczeniu pacjent może pozostawać nadal pod kontrolą neurologa.
Bibliografia:
Knap D. i in., Tętniaki mózgu – współczesne metody leczenia wewnątrznaczyniowego; Polski Przegląd Neurologiczny, 2010, tom 6, nr 1
