Nowotwory mózgu to masy tkankowe, które rozwijają się w obrębie tkanki mózgowej. Większość guzów mózgu to przerzuty innych nowotworów, takich jak czerniak czy rak płuca. Znacznie rzadziej występują guzy rozwijające się pierwotnie w tkance mózgowej. Guzy mózgu dają szereg objawów neurologicznych oraz objawów ogólnych. Leczenie guzów mózgu polega na wykonaniu zabiegu operacyjnego, a także chemioterapia i teleradioterapia.
Spis treści
Czym jest guz mózgu?
Guzy mózgu są wyjątkowymi nowotworami. Ich wyjątkowość wynika z tego, że rozwijają się one w obrębie tkanki mózgowej, która otoczona jest twardą czaszką. Taka lokalizacja guza sprawia, że guz uciska tkankę mózgową i przyczynia się do wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego.
Guzy mózgu mogą być zmianami pierwotnymi bądź wtórnymi. Pierwotny guz mózgu rozwija się w tkance mózgowej i rzadko stanowi źródło przerzutów do innych lokalizacji. Znacznie częstszą postacią są wtórne guzy mózgu, stanowiące przerzuty innych nowotworów, takich jak czerniak, rak płuc, rak piersi i rak nerki.
Pod względem histopatologicznym guzy mózgu można podzielić na:
- glejaki
- oponiaki
- gwiaździaki
- skąpodrzewiaki
- wyściółczaki
Najbardziej agresywnym typem guza mózgu jest glejak, a najbardziej łagodnym – oponiak.
Przyczyny guza mózgu
Jak już wcześniej wspomniano, najczęściej obecność guza mózgu wynika z obecności przerzutów innych nowotworów. Wówczas kluczowe znaczenie ma stopień zaawansowania nowotworu pierwotnego i skuteczność terapii onkologicznej. Powstaniu przerzutów do mózgu sprzyja agresywny charakter guza, późne jego zdiagnozowanie lub brak możliwości skutecznego leczenia.
W przypadku pierwotnych guzów mózgu na wzrost zachorowań wpływ mają następujące czynniki ryzyka:
- leczenie promieniowaniem jonizującym
- narażenie na działanie herbicydów, pestycydów, nitrozoamin
- zakażenie wirusem HIV
- zakażenie wirusem Eppsteina – Barr
- urazy mózgu
- choroby genetyczne – zespół Li Fraumenii, zespół Gardnera, retinoblastoma, stwardnienie guzowe.
Objawy guza mózgu
To, w jaki sposób objawia się guz mózgu, zależy w ogromnej mierze od jego lokalizacji i tego, jakie struktury mózgu uciska. Jednym z najczęściej występujących objawów jest ból głowy, który ma charakter ciągły, nasila się zwłaszcza rano po przebudzeniu, a także podczas aktywności fizycznej. Bólom głowy mogą towarzyszyć wymioty. Kolejnym objawem mogą być zaburzenia nastroju, pogorszenie pamięci i koncentracji, zaburzenia słuchu, mowy czy wzroku. Mogą pojawić się nudności i zawroty głowy, przewlekłe zmęczenie. Ponadto mogą pojawić się napady padaczkowe i utraty przytomności.
W jaki sposób diagnozowane są guzy mózgu?
Diagnostyka guzów mózgu opiera się przede wszystkim na wykonaniu badania rezonansem magnetycznym. Inne badania to tomografia komputerowa, angioTK lub angioMR, a także pozytonowa tomografia emisyjna PET. Dodatkowo wykonywane są inne badania służące ocenie działania innych narządów, których funkcjonowanie może pogorszyć się w przebiegu guza mózgu. W tym celu mogą być wykonane takie badania jak:
- scyntygrafia kości
- RTG klatki piersiowej
- badanie błędników (EEG)
- badanie słuchu oraz badanie okulistyczne
- badanie poziomu stężenia hormonów wydzielanych przez przysadkę
- badanie poziomu markerów nowotworowych
- badania motoryczne.
Jak leczy się guzy mózgu?
Terapia guza mózgu przynosi najlepsze efekty wówczas, gdy możliwe jest całkowite wycięcie guza. Jednak gdy guz zlokalizowany jest bardzo głęboko lub nacieka na okoliczne tkanki – wówczas niemożliwe jest usunięcie chirurgiczne guza. Wówczas można wykonać częściową resekcję w celu zmniejszenia podwyższonego ciśnienia śródczaszkowego. Nieoperacyjne guzy mózgu mogą być leczone przy pomocy chemioterapii, radioterapii oraz tzw. nóż gamma. Nóż gamma to precyzyjne urządzenie emitujące promieniowanie gamma i pozwalające na naświetlanie wyłącznie wybranych obszarów mózgu.
Rokowania w guzie mózgu zależy od wielkości guza, jego lokalizacji, stopnia zaawansowania oraz agresywności procesu nowotworowego. Średnie przeżycie 5 – letnie u osób poddanych operacji guza mózgu stwierdzane jest u kilkunastu % pacjentów.
Bibliografia:
Nagańska E., Objawy neurologiczne guzów mózgu; Postępy Nauk Medycznych 3/ 2006
