Paciorkowiec w ciąży to infekcja, która może być przyczyną poważnych powikłań zdrowotnych dla kobiety i płodu. Paciorkowiec Streptococcus agalactiae może występować w drogach rodnych kobiety nie dając żadnych objawów. Podczas porodu może wówczas dojść do zakażenia okołoporodowego noworodka. Może to prowadzić do wystąpienia poważnych schorzeń – zapalenia płuc, zapalenia mózgu, sepsy, a nawet śmierci. Każda kobieta w ciąży powinna wykonać badanie GBS w kierunku obecności paciorkowca. Pozwoli to wdrożyć odpowiednie leczenie przed porodem.
Spis treści
Czym jest paciorkowiec?
Streptococcus agalactiae to paciorkowiec grupy B, który powszechnie kolonizuje układ pokarmowy oraz układ moczowy. Bakteria ta może kolonizować także drogi rodne kobiety. Bezobjawowe nosicielstwo Streptococcus agalactiae występuje u 10 – 30% kobiet. U kobiet ciężarnych zachodzą zmiany, które sprzyjają namnażaniu się paciorkowców i prowadzą do rozwoju infekcji. Mowa przede wszystkim o zmianach hormonalnych oraz zmianach pH pochwy. Wówczas – w efekcie namnażania się paciorkowców w drogach rodnych – może dojść do rozwoju infekcji dróg moczowo – płciowych, objawiających się bólami podbrzusza, gorączką, częstym oddawaniem moczu, parciem na mocz, a także bólem i pieczeniem podczas oddawania moczu. Znacznie groźniejsze są zakażenia paciorkowcem u płodu i noworodka.
Zakażenie wewnątrzmaciczne i okołoporodowe paciorkowcem
Nie zawsze kolonizacja dróg rodnych kobiety w ciąży paciorkowcami prowadzi do zakażenia płodu lub noworodka. Aby doszło do zakażenia wewnątrzmacicznego lub okołoporodowego, konieczne jest wystąpienie takich czynników jak:
- nieleczone zakażenie paciorkowcem dróg moczowych u kobiety w ciąży
- poród lub pęknięcie pęcherza płodowego przed 37 tygodniem ciąży
- urodzenie dziecka zakażonego paciorkowcem w poprzedniej ciąży
- gorączka podczas porodu
Ryzyko transmisji zakażenia z matki na dziecko wynosi w takich sytuacjach 50 – 70%. Zakażenie może być konsekwencją zaaspirowania przez płód płynu owodniowego, w którym obecny jest paciorkowiec, a także w efekcie kontaktu błon śluzowych noworodka z paciorkowcem w drogach rodnych kobiety.
Zakażenia noworodka paciorkowcem – objawy
Gdy dojdzie do zakażenia noworodka bakterią Streptococcus agalactiae, objawy mogą pojawić się już po 24 godzinach. Możliwe jest pojawienie się objawów związanych z infekcją rozwijającą się w obrębie dróg oddechowych, rzadziej układu nerwowego. Najczęściej występujące objawy to:
- gorączka
- problemy z oddychaniem
- sinica
- sztywność
- napady padaczkowe
- drażliwość
- trudności z karmieniem
- bezdech.
Gdy pojawiają się takie objawy u noworodka, konieczne jest pobranie wymazu z ucha oraz pępka, a następnie wykonanie posiewu.
Badanie GBS – kiedy jest wykonywane?
Badanie w kierunku nosicielstwa GBS wykonywane jest profilaktycznie u każdej kobiety w ciąży. Badanie to pozwala na wdrożenie odpowiedniej okołoporodowej profilaktyki antybiotykowej. Zgodnie ze wskazaniami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, badanie w kierunku nosicielstwa GBS powinno być wykonane między 35 a 37 tygodniem ciąży. Badanie jest bezbolesne i całkowicie nieinwazyjne. Polega na pobraniu wymazu z przedsionka pochwy oraz odbytu przy pomocy wymazówki. Aby wynik badania był wiarygodny, konieczne jest odpowiednie przygotowanie się do badania. Na dwa dni przed badaniem należy zachować wstrzemięźliwość seksualną, a także powstrzymać się od stosowania środków dopochwowych. Jeśli uzyskany zostanie dodatni wynik badania GBS, wówczas konieczne jest zastosowanie antybiotyku. Profilaktyka antybiotykowa stosowana jest także wtedy, gdy kobieta urodziła w poprzedniej ciąży dziecko z infekcją GBS. Kolejnym wskazaniem do profilaktyki zakażenia GBS jest brak wyniku badania w kierunku paciorkowców u kobiet, które trafiły do szpitala po 18 godzinach od pęknięcia wód płodowych lub pojawiła się u nich gorączka. Dodatni wynik testu przesiewowego w kierunku GBS jest wskazaniem do doustnego przyjmowania penicyliny, natomiast w przebiegu porodu przez kobietę z niewyleczoną infekcją penicylina podawana jest dożylnie.
Bibliografia:
Kotarski J. i in., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące wykrywania nosicielstwa paciorkowców grupy B u kobiet w ciąży i zapobiegania zakażeniom u noworodków, 2008