Mammografia to badanie obrazowe gruczołu piersiowego, pozwalające na wykazanie obecności guzów, torbieli, zwłóknień czy mikrozwapnień w gruczole piersiowym. Mammografia to badanie radiologiczne, bezbolesne i nieinwazyjne. Jest to badanie bardzo dokładne, pozwalające wykryć zmiany nawet o średnicy 3 milimetrów. Mammografia powinna być wykonywana regularnie u każdej kobiety powyżej 40 roku życia. Przeciwwskazaniem do badania jest ciąża.
Spis treści
Czym jest mammografia?
Mammografia to badanie przesiewowe w kierunku raka piersi, umożliwiające wczesną diagnostykę zmian nowotworowych. Na rozwój raka piersi narażone są zwłaszcza te kobiety, w rodzinie których występowały przypadki raka piersi. Inne czynniki ryzyka to nosicielstwo mutacji BRCA 1 lub BRCA2, wczesne wystąpienie miesiączki lub późne wystąpienie menopauzy, pierwszy poród po 35 roku życia, wiek powyżej 50 lat oraz stosowanie przez co najmniej 10 lat hormonalna terapia zastępcza.
Mammografia to badanie obrazowe wykorzystujące technologię promieniowania rentgenowskiego. Badanie wykonywane jest w projekcji górno – dolnej oraz skośnej. Badanie polega na wykonaniu zdjęć gruczołu piersiowego przy pomocy promieni rentgenowskich. Badanie to zalecane jest przede wszystkim kobietom po 40 roku życia, gdyż wówczas zmianie ulega budowa gruczołów piersiowych. Tkanka gruczołowa u młodszych kobiet cechuje się gęstszą budową oraz występowaniem tkanki łącznej nieprzejrzystego dla promieniowania RTG. Z upływem lat taka tkanka gruczołowa zastępowana jest przez tkankę tłuszczową i wówczas najlepszą metodą obrazowania jest mammografia.
Wskazania do wykonania mammografii
Badanie mammograficzne powinno być wykonywane regularnie u każdej kobiety po 40 roku życia. Badanie należy powtarzać co 2 lata. Jeśli natomiast występują takie czynniki ryzyka jak występowanie raka piersi w rodzinie czy mutacja genu BRCA, wówczas mammografia powinna być wykonywana co rok. W ramach badań profilaktycznych NFZ mammografia może być wykonywana bezpłatnie co dwa lata przez kobiety w wieku 50 – 69 lat. Wskazaniem do wykonania mammografii – poza postępowaniem profilaktycznym – jest pojawienie się takich niepokojących objawów jak:
- widoczna zmiana wielkości czy kształtu piersi
- wyczuwalne guzki lub inne zmiany w strukturze piersi
- ból, obrzęk lub zaczerwienienie piersi
- pojawienie się wycieku z brodawki.
Na czym polega badanie mammograficzne?
Mammografia to badanie polegające na wykonaniu zdjęć rentgenowskich piersi. Nie jest konieczne żadne przygotowanie do badania. Najlepiej jest wykonać badanie w pierwszej fazie cyklu, gdy piersi są mniej wrażliwe na dotyk. W przebiegu mammografii konieczne jest ściśnięcie piersi między dwiema płytami. Wykonywane są w sumie cztery zdjęcia – po dwa zdjęcia piersi lewej i prawej. Zdjęcia wykonywane są w projekcji skośnej oraz górno – dolnej, zatem płytki najpierw ustawione są pod spodem i na górze piersi, a następnie – po bokach piersi. Badanie trwa kilka minut.
Wynik badania mammograficznego
Wynik mammografii wyrażany jest przy pomocy skali BIRADS lub skali R. Skala BIRADS wyróżnia 7 stopni:
- BIRADS 0, wskazujący na konieczność powtórzenia badania, gdyż nie ma możliwości postawienia diagnozy
- BIRADS 1 to wynik prawidłowy
- BIRADS 2 wskazuje na obecność łagodnych zmian w gruczole piersiowym, np. torbieli czy gruczolakowłókniaków
- BIRADS 3 to obecność zmiany łagodnej, dla której ryzyko złośliwości nie przekracza 2%; wskazana jest kontrola po 6 miesiącach
- BIRADS 4 to obecność zmian o ryzyku złośliwości od 2 do 95%
- BIRADS 5 to występowanie zmian o ryzyku złośliwości przekraczającym 95%
- BIRADS 6 wskazuje na obecność nowotworu złośliwego piersi.
Przeciwwskazania do wykonania mammografii
Nie każda kobieta może wykonać badanie mammograficzne. Przeciwwskazaniem do wykonania badania jest ciąża. Wykonanie badania utrudnić mogą implanty piersi – konieczne jest wykonanie dodatkowych kilku zdjęć lub wybór innej metody obrazowania, np. USG piersi.
Bibliografia:
Tariq M. i in., Screening mammography for breast cancer in women using Bi – RADS scores; Iran J Cancer Prev 2011
