Kreatynina to związek, którego poziom oznaczany jest we krwi lub w moczu. Stężenie kreatyniny zależy m. in. od funkcji nerek, zatem oznaczanie poziomu kreatyniny może służyć jako wskaźnik pracy nerek. Kreatynina nie jest jednak idealnym markerem, gdyż jej poziom zależny jest także od masy mięśniowej, dlatego oprócz poziomu kreatyniny można oznaczać także takie wskaźniki jak cystatyna C.
Spis treści
Czym jest kreatynina?
Kreatynina to związek azotowy powstający w efekcie rozpadu kreatyny, czyli związku wykorzystywanego przez mięśnie w celu zsyntetyzowania energii. Kreatynina – podobnie jak takie związki azotowe jak mocznik – usuwana jest z organizmu za pośrednictwem nerek. Poziom kreatyniny w organizmie zależy nie tylko od funkcji nerek, ale także od płci (u mężczyzn poziom kreatyniny jest wyższy), masy mięśniowej, ilości białka przyjmowanego w diecie.
Wskazania do badania kreatyniny
Kreatynina może być wykonywana jako badanie profilaktyczne wraz z innymi badanami krwi, takimi jak morfologia czy próby wątrobowe. Oznaczenie poziomu kreatyniny wymagane jest przed przeprowadzeniem wielu procedur medycznych, w tym zabiegów operacyjnych, badań obrazowych z wykorzystaniem kontrastu (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, koronografia). Badanie wykonywane jest rutynowo u chorych po przeszczepie nerek. Ponadto wskazaniem do oznaczania poziomu kreatyniny jest podejrzenie schorzeń nerek, które może wystąpić przy zaobserwowaniu takich objawów jak:
- zmiana objętości wydalanego moczu – spadek lub znaczny wzrost diurezy
- bardzo ciemna barwa moczu
- pienienie moczu
- obecność krwi lub białka w moczu, a także inne nieprawidłowości w badaniu ogólnym moczu
- bóle pleców w okolicy lędźwiowej
- obrzęki w okolicy twarzy czy kończyn dolnych.
Jak przygotować się do badania kreatyniny?
Poziom kreatyniny może być oznaczany zarówno we krwi, jak i w moczu. Próbka krwi do badania musi być pobrana na czczo, zatem konieczne jest powstrzymanie się od spożywania posiłków na co najmniej 8 godzin przed badaniem. Ponadto w dniu poprzedzającym badanie należy unikać intensywnego wysiłku fizycznego. W celu oznaczenia poziom kreatyniny w moczu zalecane jest wykonanie dobowej zbiórki moczu. Ogromne znaczenie dla wiarygodności badania ma odpowiednie pobranie próbki moczu. Należy przygotować jednorazowy pojemnik z podziałką, przeznaczony do dobowej zbiórki moczu. Pierwszy mocz poranny należy dodać do toalety, a każda kolejną porcję moczu należy oddawać do specjalnego pojemnika. Zbiórkę należy zakończyć następnego dnia, oddając do pojemnika pierwszy mocz poranny. Następnie należy zmierzyć objętość dobowej zbiórki, zamieszać całość i pobrać niewielką próbkę. Próbka moczu powinna być jak najszybciej dostarczona do laboratorium, a na pojemniczku należy zapisać objętość zbiórki dobowej.
Normy kreatyniny we krwi i w moczu
Prawidłowy poziom kreatyniny we krwi to 0,6 – 1,3 mg/ dl, czyli 53 – 115 mikromol/ l. Kreatynina może być ponadto wyrażona jako wskaźnik GFR, czyli wielkość przesączania kłębuszkowego nerek. Prawidłowy wynik GFR to 90 ml/ min/ 1,73 m².
Normy kreatyniny w moczu to 10 – 18 mmol/ dobę u mężczyzn oraz 7 – 12 mmol/ dobę u kobiet.
Podwyższony wynik kreatyniny może towarzyszyć takim fizjologicznym sytuacjom jak spożywanie wysokich ilości białka, intensywny wysiłek fizyczny. Inne przyczyny podwyższonej kreatyniny we krwi to ostra niewydolność nerek lub przewlekłe schorzenia nerek. Z kolei spadek poziomu kreatyniny we krwi może towarzyszyć niedożywieniu, niskiej masie mięśniowej, schorzeniom wątroby.
A jak interpretować wyniki badania kreatyniny w dobowej zbiórce moczu? W przebiegu schorzeń nerek zmniejsza się zdolność nerek do usuwania kreatyny z organizmu – a to oznacza wzrost poziomu kreatyniny we krwi, z jednoczesnym spadkiem zawartości kreatyniny w moczu. Inne przyczyny obniżonego stężenia kreatyniny w moczu to zastoinowa niewydolność serca czy infekcje dróg moczowych. Z kolei wzrost poziomu kreatyniny w moczu wynika z intensywnego wysiłku fizycznego czy spożywania zbyt dużych ilości białka w diecie.
Bibliografia:
Wallach J., Interpretacja badań laboratoryjnych; MediPage 2011
