Chłoniak to choroba nowotworowa o charakterze limfoproliferacyjnym, w przebiegu której dochodzi do namnażania komórek nowotworowych w obrębie węzłów chłonnych. To dlatego najbardziej charakterystycznym objawem chłoniaka jest powiększenie węzłów chłonnych. Chłoniaki najczęściej są uleczalne, ale kluczowe znaczenie ma wczesna diagnostyka i odpowiednio wczesne wdrożenie leczenia. Chłoniaki diagnozowane są głównie u osób starszych, częściej występują u mężczyzn.
Czym jest chłoniak?
Chłoniak to choroba nowotworowa, która najczęściej dotyczy zaburzeń rozwoju limfocytów B, rzadziej – limfocytów T. Najczęściej do namnażania komórek nowotworowych dochodzi w obrębie węzłów chłonnych, wchodzących w skład układu limfatycznego. Węzły chłonne są miejscem, w którym powstają i dojrzewają limfocyty B i T oraz komórki NK (natural killers). Rolą węzłów chłonnych jest także wyłapywanie chorobotwórczych drobnoustrojów oraz ich neutralizacja.
Podstawowy podział dotyczy klasyfikacji na chłoniaki ziarnicze i nieziarnicze. Chłoniaki ziarnicze to inaczej chłoniaki Hodgkina, rozwijające się przede wszystkim z komórek Reed Stenberga oraz komórek Hodgkina. Z kolei chłoniaki nieziarnicze dotyczą klonalnego rozrostu limfocytów B i T oraz komórek NK. Inny podział uwzględnia szybkość przebiegu choroby. Zgodnie z tą klasyfikacją wyodrębnić można:
- chłoniaki agresywne, które w razie braku podjęcia leczenia prowadzą do śmierci w przeciągu kilku – kilkunastu miesięcy
- chłoniaki powolne, które nieleczone mogą rozwijać się nawet przez kilkanaście lat.
Zwiększone ryzyko zachorowania na chłoniaka mają osoby narażone na działanie następujących czynników:
- osłabienie układu odpornościowego, np. w efekcie infekcji wirusem HIV lub po przeszczepie narządów
- choroby autoimmunologiczne
- zakażenie wirusem EBV
- występowanie chłoniaka w rodzinie
- narażenie na benzen
- leczenie innych nowotworów z wykorzystaniem radioterapii.
Chłoniak Hodgina, czyli ziarnica złośliwa to nowotwór rozwijający się u osób około 30 roku życia, a drugi szczyt zachorowań przypada na 50 rok życia. Zazwyczaj choroba atakuje węzły chłonne znajdujące się powyżej przepony – pachowe, szyjne, nadobojczykowe oraz śródpiersia. W zaawansowanych stadiach choroby może dojść do powstania przerzutów, których lokalizacją jest najczęściej śledziony.
Objawy chłoniaka
Chłoniaki przez długi czas mogą rozwijać się bezobjawowo lub towarzyszy im pojawienie się mało charakterystycznych objawów. Ogólne objawy to osłabienie, senność, spadek masy ciała, nocne poty, gorączka. Grupa objawów związanych z zajęciem węzłów chłonnych przez komórki nowotworowe to powiększenie węzłów chłonnych, któremu towarzyszy bolesność i tkliwość. Z kolei kumulacji komórek nowotworowych poza węzłami chłonnymi towarzyszą takie objawy jak powiększenie wątroby czy śledziony, bóle brzucha, krwawienia z przewodu pokarmowego. Jeśli nacieki nowotworowe pojawią się w szpiku kostnym, wówczas dochodzi do zaburzenia obrazu krwi. W związku z wyparciem prawidłowych komórek przez komórki nowotworowe, stwierdzana jest niedokrwistość lub małopłytkowość. Anemię można rozpoznać po wystąpieniu takich objawów jak bladość skóry, duszności, kołatanie serca, zawroty i bóle głowy.
Diagnostyka chłoniaków
W celu rozpoznania chłoniaka konieczne może być wykonanie szeregu badań. Pierwszym z nich jest morfologia krwi z rozmazem, a także biopsja węzła chłonnego, która wykazać może obecność komórek nowotworowych. Inne badania to biopsja szpiku kostnego, RTG klatki piersiowej, MRI.
Leczenie chłoniaka
Chłoniaki to nowotwory, które dobrze poddają się leczeniu. Warunkiem jest wdrożenie leczenia, a to nie zawsze jest możliwe. Leczenie jest utrudnione u chorych powyżej 70 roku życia, u których występują choroby przewlekłe. Model leczenia zakłada stosowanie chemioterapeutyków oraz immunoterapii; uzupełnieniem leczenia może być radioterapia, a także przeszczep komórek hemopoetycznych.
Bibliografia:
Torgeon M., Clinical hematology. Theory and Practice. Sixth edition, WoltersKluwer, 2018
