Rwa kulszowa to zespół bólowy, w którym dolegliwościom bólowym w okolicy lędźwiowo – krzyżowej kręgosłupa towarzyszy mrowienie i drętwienie kończyny dolnej, a nawet jej niedowład. Przyczyną rwy kulszowej jest przede wszystkim ucisk na nerw kulszowy, pojawiający się np. w przebiegu zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa lub wypadnięcia dysku. Leczenie rwy kulszowej sprowadza się do stosowania leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, a także rehabilitacji. Niekiedy konieczne jest postępowanie operacyjne.
Spis treści
Czym jest rwa kulszowa?
Rwa kulszowa to ból dolnej części kręgosłupa, który promieniuje do pośladka, tylnej powierzchni uda, a nawet podudzia czy stopy. Z dolnej części splotu krzyżowo – lędźwiowego wychodzą korzenie nerwowe, które łącząc się tworzą nerw kulszowy. Gdy na korzenie nerwowe lub nerw kulszowy wywierany jest ucisk, wówczas pojawia się silny ból w dolnej części pleców, który może promieniować w kierunku przebiegu nerwu kulszowego. Częstość występowania rwy kulszowej wzrasta wraz z wiekiem, co wynika z częstszego rozwoju zmian zwyrodnieniowych kręgów oraz dysków międzykręgowych.
Przyczyny rwy kulszowej

Najczęstszą przyczyną rwy kulszowej, występującą w niemal 90% przypadków jest przepuklina krążka międzykręgowego. Jest to konsekwencja utraty przez krążki międzykręgowe elastyczności. Wówczas dysk międzykręgowy zmienia swoją budowę i położenie, w efekcie czego może dojść do tzw. wypadnięcia dysku. Przemieszczony krążek międzykręgowy uciska na nerw, dając objawy rwy kulszowej. Na wypadnięcie dysku najbardziej narażone są osoby starsze, otyłe, przepuklina krążka międzykręgowego może pojawić się także w efekcie wykonywania gwałtownych ruchów.
Kolejną przyczyną rwy kulszowej jest:
- uraz kręgosłupa
- choroby ogólnoustrojowe mogące wpływać na budowę i funkcjonowanie mięśni (np. cukrzyca)
- ciasnota kanału kręgowego rozwijająca się na podłożu zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych
- zespół mięśni gruszkowatych, czyli nadwyrężenie mięśni bezpośrednio sąsiadujących z nerwem kulszowym
- stany zapalne i ropne
- zmiany nowotworowe kręgosłupa
Czynnikami ryzyka zwiększającymi możliwość wystąpienia rwy kulszowej jest starszy wiek, palenie papierosów, stres, intensywna aktywność fizyczna oraz narażenie na wibracja (np. podczas długotrwałej jazdy samochodem).
Jak objawia się rwa kulszowa?
Objawy rwy kulszowej mogą pojawić się nagle lub narastać stopniowo. Najbardziej charakterystycznym symptomem jest pojawienie się silnego bólu kręgosłupa w okolicy lędźwiowo – krzyżowej. Ból kręgosłupa promieniuje do pośladka, a nawet niżej wzdłuż kończyny dolnej. Ból może utrudniać poruszanie się i nasila się podczas śmiechu, kaszlu i kichania. Ponadto podczas próby podniesienia nogi w pozycji leżącej na plecach ból staje się znacznie silniejszy.
Bólowi kręgosłupa w przebiegu rwy kulszowej może towarzyszyć osłabienie siły mięśniowej kończyny dolnej, mrowienie i drętwienie nogi, niedowład nogi. W skrajnych przypadkach może dojść do nietrzymanie moczu, problemy z wypróżnianiem oraz utrata czucia głębokiego.
Diagnostyka rwy kulszowej
Rwa kulszowa daje szereg charakterystycznych objawów, które od razu nasuwają rozpoznanie. Podobne objawy daje także przykurcz mięśnia pośladkowego. W różnicowaniu tych dwóch schorzeń pomocny jest bardzo prosty test – test Lasegue’a. Należy położyć się na twardym podłożu i przyjąć pozycję na plecach z wyprostowanymi nogami. Następnie należy unieść prostą nogę do góry – przy rwie kulszowej silny ból pojawia się już przy kącie uniesienia nogi wynoszącym 15 – 30 stopni.
Lekarz przeprowadza wywiad lekarski oraz bada siłę mięśniową i odruchy w dolnej części ciała, ponadto określa czucie powierzchniowe. Badania obrazowe konieczne są tylko wtedy, gdy istnieje podejrzenie, że przyczyna rwy kulszowej jest zmiana nowotworowa.
Leczenie rwy kulszowej

Postępowanie w przebiegu rwy kulszowej wymaga złagodzenia objawów bólowych – w tym celu zalecany jest odpoczynek, ponadto stosowane są leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, mogą być ponadto stosowane leki rozluźniające mięśnie. Kolejnym etapem leczenia jest fizjoterapia i rehabilitacja – ultradźwięki, krioterapia, przezskórna elektrostymulacja TENS, ćwiczenia. Leczenie operacyjne wymagane jest przy wystąpieniu niedowładu kończyn, zatrzymania moczu czy zaburzeń czucia.
Bibliografia:
Zajkowska A., Rwa kulszowa; Neurologia po dyplomie, 2018/ 05
Koes B. i in., Diagnosis and treatment of sciatica; BMJ, Jun 2007