Rak pęcherza moczowego to dość rzadko występujący nowotwór, częściej chorują na niego mężczyźni. Zazwyczaj diagnozowany jest u osób starszych, a najważniejszym czynnikiem sprzyjającym rozwojowi raka pęcherza moczowego jest palenie papierosów i nadużywanie alkoholu.
Spis treści
Czym jest rak pęcherza?
Pęcherz jest pustym narządem lokalizowanym w miednicy, w którym gromadzi się mocz przed opuszczeniem ciała podczas mikcji. Funkcja ta sprawia, że pęcherz jest ważną częścią dróg moczowych. Pęcherz, podobnie jak inne części układu moczowego, jest wyłożony warstwą komórek zwanych urothelium. Ta warstwa komórek jest oddzielona od mięśni ściany pęcherza moczowego przez cienką, włóknistą błonę.
Rak pęcherza moczowego zaczyna się, gdy zdrowe komórki w wyściółce pęcherza moczowego— najczęściej komórki urothelium— zmieniają się i namnażają bez kontroli, tworząc guz. Guz może być nowotworem złośliwym lub łagodnym.
Rodzaje nowotworów pęcherza moczowego to:
- rak urothelialny, który stanowi około 90% wszystkich nowotworów pęcherza moczowego. Stanowi również 10% do 15% raka nerki rozpoznawanego u dorosłych. Zaczyna się w komórkach urothelium w drogach moczowych. Rak ten jest czasami nazywany również jako przejściowy rak komórkowy lub TCC.
- rak płaskonabłonkowy – komórki płaskonabłonowe rozwijają się w błonie śluzowej pęcherza moczowego w odpowiedzi na podrażnienie i stan zapalny. Z biegiem czasu, komórki te mogą stać się nowotworowe. Rak płaskonabłonkowy stanowi około 4% wszystkich nowotworów pęcherza moczowego.
- gruczolakorak – ten typ stanowi około 2% wszystkich nowotworów pęcherza moczowego i rozwija się z komórek gruczołowych.
Istnieją inne, mniej powszechne rodzaje raka pęcherza moczowego, w tym mięsak pęcherza moczowego i drobnokomórkowego raka pęcherza moczowego. Mięsaki pęcherza często zaczynają się w warstwach tłuszczu lub mięśni pęcherza moczowego. Rak pęcherza drobnokomórkowego jest rzadkim rodzajem raka pęcherza moczowego, który może rozprzestrzenić się na inne części ciała.
Przyczyny raka pęcherza moczowego
Czynniki, które mogą zwiększać ryzyko raka pęcherza moczowego obejmują:
- palenie papierosów, cygar lub fajek może zwiększać ryzyko raka pęcherza moczowego, powodując gromadzenie się szkodliwych substancji chemicznych w moczu. Kiedy palisz, twoje ciało przetwarza chemikalia w dymie i wydala niektóre z nich w moczu. Te szkodliwe substancje chemiczne mogą uszkodzić błonę śluzową pęcherza moczowego, co może zwiększyć ryzyko zachorowania na raka.
- wiek – ryzyko raka pęcherza moczowego wzrasta wraz z wiekiem. Choć może wystąpić w każdym wieku, większość osób z rozpoznaniem raka pęcherza moczowego przekracza 55 rok życia.
- płeć męską – mężczyźni są bardziej narażone na rozwój raka pęcherza moczowego niż kobiety.
- narażenie na działanie niektórych substancji chemicznych – nerki odgrywają kluczową rolę w filtrowaniu szkodliwych substancji chemicznych z krwiobiegu i przenoszeniu ich do pęcherza moczowego. Z tego powodu narażenie na niektóre substancje chemiczne może zwiększyć ryzyko raka pęcherza moczowego. Chemikalia związane z ryzykiem raka pęcherza moczowego obejmują arsen i chemikalia stosowane w produkcji barwników, gumy, skóry, tekstyliów i wyrobów malarskich.
- poprzednie leczenie raka – leczenie lekiem przeciwnowotworowym cyklofosfamidem zwiększa ryzyko raka pęcherza moczowego. Ludzie, którzy otrzymali radioterapię w celu leczenia raka zlokalizowanego w miednicy mają wyższe ryzyko zachorowania na raka pęcherza moczowego.
- przewlekłe zapalenie pęcherza moczowego – przewlekłe lub powtarzające się zakażenia układu moczowego lub stany zapalne (zapalenie pęcherza moczowego), takie jak długotrwałe stosowanie cewnika moczowego, mogą zwiększać ryzyko raka pęcherza płaskonabłonkowego. W niektórych częściach świata rak płaskonabłonkowy jest związany z przewlekłym zapaleniem pęcherza moczowego spowodowanym zakażeniem pasożytniczym znanym jako schistosomiasis.
- osobista lub rodzinna historia raka – jeśli miałeś raka pęcherza moczowego, jesteś bardziej prawdopodobne, że nowotwór rozwinie się ponownie. Jeśli jeden z twoich krewnych chorował na raka pęcherza moczowego, może istnieć zwiększone ryzyko choroby. Także rodzinne występowanie zespołu Lyncha, znanego również jako dziedziczny rak jelita grubego (HNPCC), może zwiększyć ryzyko raka w układzie moczowym, jak również w okrężnicy, macicy, jajnikach i innych narządach.
Objawy raka pęcherza moczowego
Objawy nowotworu zlokalizowanego w pęcherzu moczowym mogą dawać takie mało specyficzne objawy jak bóle w podbrzuszu i okolicy lędźwiowej, obrzęki kończyn, powiększenie pachwinowych węzłów chłonnych. Ponadto może pojawić się krwiomocz, częstomocz i uczucie parcia na pęcherz. Bardzo długo rak pęcherza może nie dawać żadnych objawów. W celu rozpoznania raka pęcherza moczowego konieczne jest wykonanie takich badań jak USG pęcherza moczowego, badanie cytologiczne osadu moczu, a także ocena obecności pęcherzowego antygenu nowotworowego.
Leczenie raka pęcherza moczowego
Podstawą leczenia nienaciekającego raka pęcherza moczowego jest elektroresekcja przezcewkowa, polegająca na usunięciu zmiany nowotworowej. Ponadto zastosować można dopęcherzowe wlewy zawierające szczepionkę BCC. Bardziej zaawansowane postacie nowotworów mogą być ponadto leczone chemioterapią lub immunoterapią. Rak naciekający ściany pęcherza moczowego leczony jest na drodze radykalnej cystektomii, czyli usunięcia pęcherza moczowego.
Bibliografia:
Skrzypczyk M. i in., Rak pęcherza moczowego w Polsce; Postępy Nauk Medycznych, tom XXV, nr 4, 2012
