Dieta to dziś coś więcej niż tylko kuracja odchudzająca – to zdrowy model żywienia, pozwalający na zachowanie doskonałego samopoczucia i młodego wyglądu. Co więcej – dieta może stanowić istotny element profilaktyki, a nawet terapii wielu schorzeń. Wypracowanie odpowiedniego modelu odżywiania to obok regularnej aktywności fizycznej najistotniejszy filar zdrowego stylu życia. Na co zwrócić szczególną uwagę podczas komponowania diety? I jakich diet lepiej nie stosować?
Spis treści
Zdrowa dieta – czyli jaka?
Odpowiedni model żywienia to taki, który jest dopasowany do potrzeb danego organizmu, a to oznacza, że dieta powinna mieć indywidualny charakter. Odpowiedni jadłospis dopasowany jest pod względem kaloryczności, zawartości makroskładników i mikroskładników, obecności alergenów pokarmowych. Można określić ogólne zasady zdrowej diety, które przedstawiane są w postaci rekomendacji dietetycznych. Jedną z najbardziej znanych rekomendacji tego typu jest Piramida żywieniowa, która ostatnio zastąpiona została przez tzw. Talerz zdrowego żywienia. Talerz ten zawiera ogólne wskazówki dotyczące komponowania posiłków, a najważniejsze z nich to:
- zwiększenie spożycia warzyw i owoców, a także pełnoziarnistych produktów zbożowych
- spożywanie tłustych ryb, orzechów i strączków
- zastępowanie czerwonego mięsa białym, a także wybieranie tłuszczów roślinnych zamiast zwierzęcych
- ograniczenie spożycia soli i cukru, a także wszelkich produktów przetworzonych
Dietę można wzbogacać oczywiście o produkty wyjątkowo bogate w wartości odżywcze – mowa o żywności funkcjonalnej oraz superfoods. Ogromną wagę należy przykładać nie tylko do tego, co jemy, ale także – co pijemy. Właściwe nawodnienie organizmu to jeden z warunków niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Najmodniejsze diety – czy warto je stosować?
Z roku na roku zmieniają się trendy w dietetyce, co przekłada się na promowanie rozmaitych sposobów odżywiania. Nie zawsze te najmodniejsze diety okazują się być tymi najzdrowszymi. Obecnie jedną z najbardziej popularnych diet jest dieta SIRT, która ma na celu nie tylko redukcję masy ciała, ale przede wszystkim – poprawę stanu zdrowia. Dzięki wysokiemu spożyciu polifenoli roślinnych dochodzi do aktywacji białek Sir, odpowiedzialnych za hamowanie stanów zapalnych, spowolnienie procesów starzenia się skóry. Dieta sirtfood pozwala na stopniową i trwałą utratę masy ciała, a wysokie spożycie produktów dostarczających antyoksydantów wpływa korzystnie na zdrowie.
Rośnie zainteresowanie dietą wegańską, która wyklucza spożycie wszelkich produktów odzwierzęcych. Czy można zbilansować taką dietę w ten sposób, aby nie prowadziła ona do niedoborów pokarmowych? Oczywiście, że można – i właśnie taka właściwie zbilansowana dieta wegańska uznawana jest za odpowiednią nawet dla małych dzieci czy kobiet w ciąży.
Coraz więcej osób interesuje się dietą o niskim IG, czyli bazująca na produktach o niskim indeksie glikemicznym. Taki model żywienia pozwala redukować masę ciała, a także wspomagać profilaktykę i terapię takich zaburzeń gospodarki węglowodanowo – insulinowej jak insulinooporność czy cukrzyca. Dieta tego typu bazuje na nieprzetworzonych produktach i wymaga analizowania tabel produktów, uwzględniających ich indeks glikemiczny.
W ostatnich latach zrobiło się głośno o poście dr Dąbrowskiej. Jest to trwający kilkanaście dni post, dopuszczający spożywanie warzyw i owoców. Dostarczane jest kilkaset kalorii dziennie. Taka dieta traktowana jako kuracja oczyszczająca organizm, jednak może prowadzić do osłabienia organizmu, a także efektu jo – jo. Innym popularnym postem dietetycznym jest Intermittent fasting, czyli naprzemienne spożywanie posiłków i powstrzymanie się od jedzenia. Tego typu post może być realizowany w rozmaitych schematach i ma na celu redukcję masy ciała. Nie zapominajmy o dietach pudełkowych – catering dietetyczny jest coraz popularniejszy i pozwala na wygodne realizowanie zdrowego modelu żywienia nawet przez najbardziej zabiegane osoby.
Tych diet lepiej unikać
Istnieje wiele diet, których stosowanie nie jest zalecane. Doskonałymi przykładami są niskokaloryczne diety: 1000 kcal czy dieta kopenhaska, które mogą prowadzić do niedoborów pokarmowych i spowolnienia metabolizmu. Dieta Gersona o rzekomych właściwościach przeciwnowotworowych czy dieta zgodna z grupą krwi nie znajdują żadnego potwierdzenia w badaniach klinicznych, zatem ich stosowanie jest bezzasadne. Dieta ketogeniczna eliminująca niemal całkowicie spożycie węglowodanów to radykalny, niedoborowy model żywienia, który powinien być zastąpiony lepiej zbilansowaną dietą. Kolejny przykład diety zbilansowanej w niewłaściwy sposób to dieta wysokobiałkowa Dukana, prowadząca do zaburzenia pracy nerek i efektu jo – jo. A na końcu zestawienia – dieta bezglutenowa. Ale dotyczy to tylko diety stosowanej bez wskazań medycznych, gdyż takie postępowanie sprzyja niedoborom pokarmowym. Natomiast stosowanie diety bezglutenowej u chorych na nietolerancję glutenu czy celiakię, ma uzasadnienie medyczne i jest kontrolowane przez lekarza.
Bibliografia:
Jarosz M., Praktyczny podręcznik dietetyki; Instytut Żywności i Żywienia, 2010
