Zapalenie ucha środkowego to bardzo częsta choroba wieku dziecięcego, choć zdarza się także u dorosłych. Do rozwoju stanu zapalnego może dojść w efekcie infekcji bakteryjnej lub wirusowej. Bardzo często zapalenie ucha jest powikłaniem infekcji gardła. Leczenie stanu zapalnego ucha uzależnione jest od przyczyny infekcji. Zapalenie o podłożu bakteryjnym wymaga antybiotykoterapii, a wirusowe zapalenie ucha leczone jest objawowo.
Spis treści
Jakie są przyczyny zapalenia ucha?
Stany zapalne ucha środkowego to schorzenia obejmujące błonę bębenkową i śluzówkę trąbki słuchowej. Na zachorowanie szczególnie narażone są dzieci do 3 roku życia, potem częstość zachorowań stopniowo maleje. Powszechne występowanie zapalenia ucha u najmłodszych dzieci wynika ze specyfiki anatomicznej. Trąbka słuchowa łącząca jamę bębenkową z gardłem ma stale otwarte ujście, ponadto jest krótka i szeroka. Sprzyja to przenikaniu drobnoustrojów z nosogardzieli do ucha.
Ponad 90% przypadków zapalenia ucha środkowego to powikłania po infekcji górnych dróg oddechowych. W większości infekcji są to bakterie Streptococcus pneumoniae oraz Haemophilus influenzae, rzadziej są to wirusy – grypy, paragrypy, adenowirusy czy rhinowirusy.
Inne czynniki – poza niedojrzałością anatomiczną uszu – które sprzyjają rozwojowi stanów zapalnych uszu to:
- niedojrzałość układu immunologicznego
- narażenie na dym papierosowy i zanieczyszczenia powietrza
- przerost migdałków
- przewlekłe zapalenie zatok
- choroby alergiczne.
Jak objawia się zapalenie ucha środkowego?
W przebiegu zapalenia ucha dochodzi do wysięku i obrzęku w obrębie błony śluzowej wyścielającej trąbkę słuchową, a także wzmożonego wydzielania śluzu. Konsekwencją tych zmian jest z jednej strony utrudniony odpływ śluzu i jego gromadzenie się w jamie bębenkowej, co wywołuje efekt nacisku na błonę bębenkową i bólu. Po drugie – stworzone są doskonałe warunki do namnażania się drobnoustrojów chorobotwórczych.
Objawy zapalenia ucha to przede wszystkim ból ucha, nasilający się w pozycji leżącej i mogących uniemożliwić mówienie czy gryzienie pokarmów. Bólowi ucha towarzyszy zazwyczaj gorączka, szumy uszne, zaburzenia słuchu. Inne symptomy tej choroby dziecięcej to niepokój i problemy ze snem, a także wyciek z ucha nieprawidłowej, obfitej wydzieliny.
Powikłania zapalenia ucha
Nieleczony stan zapalny ucha może doprowadzić do pojawienia się szeregu komplikacji. Przede wszystkim – może pojawić się przewlekły stan zapalny, a także uszkodzenie słuchu. Inne powikłania to zapalenie wyrostka sutkowego, niedowład lub porażenie nerwu twarzowego, a także zapalenie ucha wewnętrznego.
Diagnostyka zapalenia ucha
W celu zdiagnozowania zapalenia ucha środkowego podstawowe znaczenie ma badanie otolaryngologiczne. Przy pomocy specjalnego wziernika oglądane jest wnętrze przewodu słuchowego. Zawsze wskazane jest podanie antybiotyku, który zwalczy bakterie będące przyczyną stanu zapalnego, a także uniemożliwi namnażanie innych bakterii wewnątrz jamy bębenkowej. Antybiotyk stosowany jest najczęściej przez 7 – 10 dni. Zazwyczaj jest to lek stosowany miejscowo, w formie kropli dousznych. Natomiast gdy pojawiają się ogólne objawy infekcji, wówczas można zastosować antybiotyk doustny. Ponadto stosowane może być leczenie objawowe – podawane są preparaty o działaniu przeciwbólowym.
Niekiedy konieczne jest wykonanie zabiegu paracentezy, czyli nacięcia błony bębenkowej. Dzięki temu możliwe jest wyciekanie na zewnątrz zalegającej wydzieliny usznej. Efektem zabiegu jest natychmiastowa redukcja bólu.
Zapobieganie stanom zapalnym ucha
Profilaktyka zapalenia ucha sprowadza się do odpowiedniej higieny uszu – nieskazane jest czyszczenie ich patyczkami higienicznymi, a w zamian warto stosować odpowiednie preparaty. Rozrzedzają one wydzielinę uszną i ułatwiają jej wypłynięcie, a wówczas wystarczy jedynie usunąć nadmiar wydzieliny. Po kąpieli lub skorzystaniu z basenu należy delikatnie osuszyć uszy. Ponadto konieczne jest leczenie infekcji górnych dróg oddechowych.
Bibliografia:
Virella G., Mikrobiologia i choroby zakaźne; Urban&Partner, 1999
