Jedną z najczęściej rozpoznawanych chorób infekcyjnych układu oddechowego zapalenie oskrzeli i oskrzelików. Zapalenie oskrzeli jest najczęściej wywoływane przez te same wirusy, co przeziębienie i grypa. Najwięcej zachorowań przypada na okres jesienno – zimowy. Nieleczone zapalenie oskrzeli może prowadzić do zapalenia płuc. Leczenie zapalenia oskrzeli jest objawowe i obejmuje stosowanie leków wykrztuśnych i przeciwgorączkowych.
Spis treści
Rodzaje zapalenia oskrzeli
Epizodyczny przypadek zapalenia oskrzeli określany jest mianem ostrego zapalenia oskrzeli. Podstawą rozpoznania nawrotowego zapalenia oskrzeli jest stwierdzenie co najmniej 4 incydentów zapalenia oskrzeli utrzymujących się przez co najmniej 2 tyg. w okresie ostatnich 12 mies. (z okresami bez objawów). Natomiast przewlekłe zapalenie oskrzeli diagnozowane jest, gdy objawy zalegania wydzieliny w oskrzelach utrzymują się przez co najmniej 3 mies. przez 2 kolejne lata. Innym typem zapalenia oskrzeli jest obturacyjne zapalenie oskrzeli, charakteryzujące się silnym zwężeniem światła oskrzeli na drodze obrzęku śluzówki i nadmiernej produkcji wydzieliny. Przyczyną obturacyjnego zapalenia oskrzeli oprócz infekcji wirusowej może być kontakt z alergenami wziewnymi, zimnym powietrzem lub zanieczyszczeniami środowiska.
Przyczyny zapalenia oskrzeli
Zapalenie oskrzeli u dzieci czy dorosłych rozwija się na podłożu infekcji wirusowej. Najczęstsze czynniki chorobotwórcze to wirus grypy, paragrypy, adenowirusy, wirusy RS czy rhinowirusy. Zachorowaniu sprzyjają ponadto niesprzyjające warunki pogodowe, zimne i wilgotne powietrze, oraz przebywanie w dużych skupiskach i niewietrzonych pomieszczeniach oraz ekspozycja na zanieczyszczenia środowiskowe. Wirusy powodują uszkodzenie komórek nabłonka oskrzeli, przekrwienie nabłonka, nadmierną produkcję śluzu oraz obrzęk śluzówki i zwężenie światła dróg oddechowych. Powoduje to wystąpienie uciążliwych objawów.
Bardzo rzadko przyczyną zapalenia oskrzeli są bakterie. Wówczas czynnikiem infekcyjnym są bakterie atypowe, takie jak Mycoplasma pneumoniae czy Chlamydia pneumoniae.
Objawy zapalenia oskrzeli
Początkowo infekcja obejmuje górne drogi oddechowe i objawia się katarem oraz podrażnieniem gardła. Po kilku dniach stan zapalny obejmuje niższe odcinki układu oddechowego, powodują m. in.:
– suchy kaszel, który po kilku dniach przekształca się w kaszel mokry, któremu towarzyszy odkrztuszanie gęstej wydzieliny; niekiedy kaszel prowadzi do wymiotów
– duszność i trudności w oddychaniu
– przyspieszony oddech
– męczliwość i senność
– gorączka
Objawy zapalenia oskrzeli powinny ustąpić w ciągu kilkunastu dni, zaś gdy nasilają się i towarzyszy im znaczna duszność i zasinienie okolic ust, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. Kaszel może utrzymywać się nawet kilka tygodni po wyleczeniu. Niekiedy występuje bezobjawowe zapalenie oskrzeli. Na podłożu zapalenia oskrzeli może się rozwinąć zapalenie płuc.
Jak rozpoznać zapalenie oskrzeli?
Diagnostyka zapalenia oskrzeli sprowadza się przede wszystkim do przeprowadzenia wywiadu lekarskiego i badania fizykalnego (osłuchiwania klatki piersiowej). Rzadko konieczne jest przeprowadzenie bardziej szczegółowych badań, takich jak rtg klatki piersiowej czy badania mikrobiologiczne.
Jak leczy się zapalenie oskrzeli?
Leczenie zapalenia oskrzeli polega przede wszystkim na łagodzeniu objawów choroby. Należy pozostać w domu i odpoczywać. W okresie suchego kaszlu można podawać leki przeciwkaszlowe, a gdy pojawi się kaszel mokry – leki mukolityczne w celu rozrzedzenia wydzieliny i ułatwiania jej odkrztuszania. Doraźnie podaje się leki przeciwgorączkowe. Bardzo ważne jest podawanie dużych ilości płynów, nawilżenie powietrza i utrzymywanie w pomieszczeniach temperatury 18 stopni. Pomocniczo stosuje się delikatne oklepywanie pleców. Antybiotyki podawane są niekiedy osobom z osłabioną odpornością w celu profilaktyki zakażeń bakteryjnych. Taka forma leczenia zapalenia oskrzeli dotyczy chorych ze współistniejącą astmą, palaczy papierosów czy cierpiących na nawrotowe lub przewlekłe zapalenie oskrzeli. Nie należy natomiast przepisywać antybiotyków przy obecności żółtej, ropnej wydzieliny – nie wskazuje to na bakteryjne podłoże infekcji.
Bibliografia:
Choroby wewnętrzne. Kompedium Medycyny Praktycznej pod red. A. Szczeklika; Medycyna Praktyczna, 2010
