Próchnica to bakteryjna choroba tkanki zębowej, w przebiegu której dochodzi do demineralizacji zęba i ubytku tkanki. Bakteriami odpowiedzialnymi za rozwój próchnicy są przede wszystkim Streptococcus mutans oraz Streptococcus salivarius, a czynnikami sprzyjającymi są wysokie spożycie cukrów oraz osobnicza podatność zębów.
Spis treści
Skąd się bierze próchnica?
Do rozwoju próchnicy przyczynia się przede wszystkim spożywanie cukrów. Dostarczane wraz z dietą cukry rozkładane są przez bakterie zasiedlające naszą jamę ustną. Powstają wówczas kwasy organiczne. W efekcie obniżenia pH w jamie ustnej zachodzi proces demineralizacji szkliwa, czyli jego osłabienia – wówczas na powierzchni szkliwa pojawia się biała plamka. Dalsze działanie kwasów na szkliwo prowadzi do postępującego niszczenia tkanki zęba i namnażania się bakterii. W taki sposób powstaje ubytek próchniczy.
Czym jest próchnica wtórna?
Próchnica to choroba zębów rozwijająca się pod wpływem bakterii. Wymaga ona leczenia zachowawczego, które sprowadza się do usunięcia zmian próchniczych, dokładnego oczyszczenia tkanki zęba oraz uzupełnienia ubytku odpowiednim wypełnieniem. Niekiedy jednak próchnica może rozwinąć się pod wypełnieniem – wówczas mówimy o próchnicy wtórnej. Jest to zjawisko bardzo niepożądane, gdyż proces chorobowy zęba toczy się pod plombą, a zatem trudno go zauważyć. Szczególnie ciemne plomby amalgamatowe mogą utrudnić wczesne rozpoznanie próchnicy wtórnej. Niekiedy dopiero zaawansowany stan próchniczy, prowadzący do wypadnięcia wypełnienia umożliwia zdiagnozowanie problemu.
Próchnica wtórna jest jedną z najczęstszych przyczyn wymiany wypełnienia. Warto zatem poznać najważniejsze czynniki, które prowadzą do rozwoju próchnicy wtórnej. A najczęściej za rozwój próchnicy wtórnej odpowiedzialne jest niewystarczająco staranne leczenie zachowawcze, a także wykorzystanie materiałów gorszej jakości. Próchnica wtórna nierzadko jest konsekwencją niedokładnego oczyszczenia zmian próchnicowych, niewystarczająca izolacja pola zabiegowego przed dostępem śliny oraz nieszczelność wypełnienia. Ponadto podczas opracowywania głębokiego ubytku próchniczego należy uważać, aby nie przenieść próchnicy na wiertle do komory zęba. Leczenie próchnicy wtórnej nie różni się od leczenia próchnicy pierwotnej.
Próchnica zębów stałych i mlecznych
Pojawienie się zmian próchniczych zębów mlecznych i stałych wymaga wizyty u dentysty i przeprowadzenia leczenia zachowawczego. Polega ono na usunięciu zmian próchniczych oraz założeniu wypełnienia. Procedury te zasadniczo nie różnią się przebiegiem – borowanie, oczyszczanie zęba, zakładanie wypełnienia przeprowadzane są w standardowy sposób. Różnice sprowadzają się do zastosowania mniejszych wierteł czy innych narzędzi stomatologicznych. Ponadto dzieci upodobały sobie wypełnienia ubytków w rozmaitych kolorach. I wreszcie – w przypadku dzieci może być konieczne zastosowanie znieczulenia miejscowego. Nierzadko zdarza się tak, że dzieci czują się na tyle niepewne na fotelu dentystycznym, że wykonanie jakiejkolwiek – nawet minimalnie bolesnej procedury – może być niemożliwe. Znieczulenie stomatologiczne u dzieci coraz rzadziej polega na wkłuwaniu się igłą w dziąsło. Obecnie wykorzystywane są niezwykle cieniutkie igiełki, a także tzw. znieczulenie komputerowe, które pomaga kontrolować prędkość podania znieczulenia.
Wciąż jeszcze zauważalna jest pewna zasadnicza kwestia dotycząca podejścia do leczenia próchnicy zębów mlecznych i stałych. O ile nikt nie kwestionuje zasadności leczenia zachowawczego zębów stałych, o tyle w przypadku zębów mlecznych próchnica jest bardzo często bagatelizowana. Przecież zęby mleczne i tak niedługo wypadną, prawda? Otóż nie – nieleczona próchnica zębów mlecznych skutkować może przedwczesnym wypadaniem zębów, co może odbić się niekorzystnie na jakości zgryzu. Może dojść do rozwoju wad zgryzu, nadmiernego stłoczenia zębów stałych. Ponadto próchnica to nic innego jak choroba zakaźna, stanowiąca źródło bakterii, które wraz z krwiobiegiem mogą dostać się chociażby do nerek, serca czy mózgu. Próchnicę należy leczyć zawsze – a specjalista w gabinecie stomatologicznym na pewno zadba, aby leczenie wywoływało jak najmniejszy dyskomfort, szczególnie u dzieci. Ponadto już od najmłodszych lat należy uczyć dzieci, jak dbać o zęby, aby wypracowały odpowiednie nawyki.
Bibliografia:
Wójtowicz A., Mikrobiologiczne podłoże próchnicy w aspekcie jej profilaktyki; Farm Pol 2009
