Oksytocyna to hormon syntetyzowany w podwzgórzu i wydzielany przez tylny płat przysadki. Hormon ten odpowiada przede wszystkim za pobudzenie akcji porodowej oraz karmienie piersią. Syntetyczna oksytocyna wykorzystywana jest w celu indukowania akcji porodowej. Za pobudzenie syntezy oksytocyny odpowiada drażnienie brodawek sutkowych lub receptorów szyjki macicy.
Spis treści
Funkcja oksytocyny w organizmie
Oksytocyna jest hormonem zbudowanym z 9 aminokwasów. Jest to hormon przechowywany i uwalniany z tylnego płata przysadki mózgowej, ale syntetyzowany jest w podwzgórzu. Oksytocyna powoduje skurcze mięśni macicy i jest powszechnie stosowana do wywoływania porodu w warunkach klinicznych. Podczas poszerzania się szyjki macicy aktywowane są receptory dla oksytocyny, co skutkuje wydzielaniem tego hormonu. Oksytocyna działa na macicę pobudzając akcję porodową. Pod koniec akcji porodowej wydzielanie oksytocyny stopniowo wzrasta i osiąga swój szczyt tuż przed porodem. Wzrasta wówczas liczba receptorów dla oksytocyny w mięśniach macicy. Skurcze macicy spowodowane przez podwyższony poziom oksytocyny w osoczu i zwiększoną wrażliwością macicy na oksytocynę umożliwiają finalizację porodu. W ten sposób oksytocyna inicjuje i kończy poród. W pierwszych tygodniach laktacji oksytocyna uwalniana podczas ssania przez niemowlę piersi prowadzi do łagodnych skurczów macicy, to przyczynia się do jej obkurczania i inwolucji. Ostatecznie macica powraca do wielkości sprzed ciąży.
Podczas karmienia piersią drażnienie brodawek sutkowych przez ssące dziecko prowadzi do pobudzenia wydzielania oksytocyny. Warto wspomnieć, że oksytocyna ułatwia zapłodnienie – podczas stosunku seksualnego sprzyja skurczom macicy, ułatwiając plemnikom dotarcie do komórki jajowej.
Oksytocyna a indukcja porodu
Jeżeli mija termin porodu, zalecane jest indukowanie porodu przy pomocy oksytocyny. Indukcja porodu wskazana jest także przy przedwczesnym pęknięciu błon płodowych, podczas występowania konfliktu serologicznego, po stwierdzeniu wewnątrzmacicznego ograniczenia wzrastania płodu. Syntetyczna oksytocyna podawana jest w postaci wlewu dożylnego, pobudzając czynność skurczową macicy. Początkowa dawka oksytocyny to 0,5 – 4 j.m/ min., po czym co 20 – 40 minut dawka zwiększana jest o 1 – 2 j.m. do momentu, gdy ustalona zostanie prawidłowa siła skurczu.
Oksytocyna służy ponadto wykonaniu tzw. testu oksytocynowego. Test nie służy ściśle indukcji porodu, choć może do niej prowadzić. Test oksytocynowy wykonywany jest u ciężarnej z donoszoną ciążą i ma na celu ocenę, czy istnieją przeciwwskazania do porodu naturalnego. Niewielka ilość oksytocyny podawana jest pod kontrolą KTG. Gdy płód reaguje prawidłowo – nie ma przeciwwskazań do porodu naturalnego. Natomiast wystąpienie zaburzeń rytmu serca płodu jest wskazaniem do przeprowadzenia cesarskiego cięcia. Początkowa dawka hormonu w teście oksytocynowym to 0,5 j. m./min., potem dawka zwiększana jest do 5 – 6 j.m./min.
Rola oksytocyny w organizmie mężczyzny
Oksytocyna u mężczyzn odpowiada za utrzymanie erekcji oraz wystąpienie orgazmu. Wzrost wydzielania oksytocyny towarzyszy pojawieniu się pobudzenia seksualnego.
Przeciwwskazania do zastosowania oksytocyny
Nie zawsze podanie oksytocyny jest możliwe. Zastosowanie hormonu wykluczają takie sytuacje jak niedojrzałość szyjki macicy, ciąża mnoga, nadwrażliwość na preparat z oksytocyną, schorzenia sercowo – naczyniowe u matki, nadmierne napięcie macicy czy przeciwwskazania do wywołania porodu naturalnego.
Kiedy badany jest poziom oksytocyny?
Najważniejszym wskazaniem do zbadania poziomu oksytocyny jest ocena macicy do podjęcia akcji porodowym. Innym powodem, dla którego oznaczany jest poziom oksytocyny jest diagnozowanie zaburzeń laktacji.
Bibliografia:
Zespół Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, Indukcja porodu – algorytmy kliniczne; Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2018
