markery nowotworowe
Fot.: Unsplash.com

Markery nowotworowe to związki, których stężenie we krwi wzrasta w przebiegu nowotworów. Jednak wynik powyżej normy nie pozwala na postawienie diagnozy, gdyż przyczyn nieprawidłowego wyniku może być więcej. Dlatego markery nowotworowe znajdują zastosowanie przede wszystkim w celu oceny skuteczności leczenia raka.

Badania laboratoryjne w kierunku nowotworów

kiedy badać markery
Fot.: Unsplash.com

Przy podejrzeniu nowotworu lekarz może zlecić niektóre badania krwi lub inne badania laboratoryjne, takie jak analiza moczu lub biopsja podejrzanego obszaru. Z wyjątkiem nowotworów krwi, badania krwi na ogół nie pozwalają jednoznacznie określić, czy masz raka, ale mogą dać lekarzowi wskazówki o tym, co dzieje się wewnątrz ciała. Próbki pobrane do badań krwi w kierunku raka są analizowane w laboratorium pod kątem obecności komórek nowotworowych, białek lub innych związków wytwarzanych przez komórki rakowe. Badania krwi mogą również dać lekarzowi wyobrażenie, jak funkcjonują objęte procesem nowotworowym  narządy. Przykłady badań krwi stosowanych do diagnozowania raka obejmują:

Pełna morfologia krwi (CBC) – to badanie krwi mierzy ilość różnych rodzajów krwinek w próbce krwi. Nowotwory krwi mogą być wykryte za pomocą tego testu, jeśli znaleziono zbyt wiele lub zbyt mało określonych komórek krwi lub wykazano obecność nieprawidłowych komórek. Biopsja szpiku kostnego może pomóc potwierdzić rozpoznanie raka krwi.

Badanie białek krwi – wykonywana jest elektroforeza w celu zbadania różnych białek we krwi, co może pomóc w wykrywaniu niektórych nieprawidłowych białek układu odpornościowego (immunoglobulin), które są czasami podwyższone u osób ze szpiczakiem mnogim. Inne badania, takie jak biopsja szpiku kostnego, są stosowane w celu potwierdzenia podejrzenia diagnozy.

Test krążących komórek nowotworowych – niedawno opracowane badania krwi są wykorzystywane do wykrywania komórek, które oderwały się od pierwotnego miejsca raka i obecne są w krwiobiegu.

Cechy markerów nowotworowych

W celu wykrycia raka wykonywane są testy markerów nowotworowych. Markery nowotworowe są związki wydzielane przez komórki nowotworowe, które mogą być wykryte we krwi. W przebiegu niektórych nowotworów może dojść do wzrostu poziomu określonych markerów nowotworowych we krwi. Ale markery nowotworowe są również produkowane przez niektóre zdrowe komórki w organizmie i ich poziom może być znacznie podwyższony w warunkach nienowotworowych. Ogranicza to możliwość badań markerów nowotworowych, aby pomóc w diagnozowaniu raka. Tylko w niezwykle rzadkich okolicznościach taki test byłby uważany za wystarczający, aby postawić ostateczną diagnozę raka.

Cechy markera nowotworowego są następujące: powinien być bardzo specyficzny dla danego typu nowotworu, powinien zapewniać czas realizacji w diagnostyce klinicznej i powinien być bardzo wrażliwy, aby uniknąć fałszywie pozytywnych wyników. Dodatkowo, poziomy markera powinny niezawodnie korelować z wielkością guza, dokładnie odzwierciedlając postęp lub regresję guza, wraz z krótkim okresem półtrwania, co pozwala na częste pomiary seryjne. Badanie stosowane do wykrywania powinno być tanie do stosowania w laboratoriach i powinno mieć taki charakter, aby było możliwe do zaakceptowania przez populację docelową.

Jakie markery nowotworowe mogą być oznaczane we krwi?

Jednym z najbardziej znanych markerów nowotworowych jest antygen specyficzny dla prostaty (PSA). Wzrost poziomu tego markera towarzyszy nowotworowi prostaty, ale także przerostowi prostaty. W przebiegu raka rdzeniastego tarczycy seryjnie oznaczany jest poziom kalcytoniny.

W kobiet może być oznaczany antygen CA 125 dla raka jajnika, a także antygen CA 15 – 3 oznaczany w przebiegu raka sutka. Marker CA 125 może być oznaczany jako jeden z elementów testu ROMA, obejmującego – poza poziomem CA 125 – także oznaczenie białka HE4. Test ten przydatny jest w różnicowaniu nowotworów jajnika.

diagnostyka nowotworów
Fot.: Unsplash.com

W przebiegu nowotworów układu pokarmowego także oznaczać można kilka markerów nowotworowych. Jednym z nich jest alfafetoproteina. Wzrost jej stężenia może towarzyszyć nowotworom wątroby. Z kolei poziom markera CEA może korelować z rozwojem jelita grubego czy trzustki. Z tymi samymi nowotworami co CEA powiązano także marker CA 19 – 9. Warto podkreślić, że wykazanie zwiększonego poziomu markera nowotworowego we krwi nie jest jednoznaczne ze zdiagnozowaniem raka, a może wskazywać na jakikolwiek proces chorobowy zlokalizowany w danym narządzie. Dlatego jest konieczne pogłębienie diagnostyki.

Bibliografia:

Tangirala M., Tumor markers: an overview; Indian Journal of Clinical Biochemistry, 2007

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here