Kwas foliowy, czyli witamina B9 to jedna z najważniejszych witamin z grupy B. Jest to związek niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, regulując m. in. działanie układu nerwowego czy sercowo – naczyniowego. Podkreślana jest ponadto znacząca rola kwasu foliowego w prawidłowym rozwoju płodu i przebiegu ciąży. Dostępność kwasu foliowego w diecie jest dobra, ale u wielu osób stwierdzana jest mutacja genu MTHFR, ograniczająca przyswajalność kwasu foliowego. Konsekwencje niedoboru kwasu foliowego to m. in. większe ryzyko rozwoju miażdżycy i chorób serca, niedokrwistość megaloblastyczną czy występowanie wad wrodzonych płodu.
Spis treści
Czym jest kwas foliowy?
Kwas foliowy to jedna z witamin z grupy B, występująca w przyrodzie w organizmach roślinnych i zwierzęcych. Aktywną biologicznie postacią kwasu foliowego jest kwas tetrahydrofoliowy, który jest koenzymem uczestniczącym w wielu procesach biochemicznych. Rola kwasu foliowego w organizmie jest bardzo zróżnicowana. Obecność kwasu foliowego jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania układu krwiotwórczego, a także układu nerwowego. Kwas foliowy uczestniczy w utrzymaniu optymalnego poziomu homocysteiny – aminokwasu, którego nadmiar sprzyja rozwojowi miażdżycy. W ten sposób kwas foliowy uczestniczy pośrednio w profilaktyce chorób serca. Kwas foliowy jest niezbędny w okresie płodowym, gdyż zapobiega rozwojowi wad wrodzonych.
Kwas foliowy w diecie
Kwas foliowy znaleźć można w wielu produktach pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Najbogatszymi źródłami dietetycznymi kwasu foliowego są zielone liście warzyw, rośliny strączkowe, drożdże, pełne ziarna zbóż, kiełki pszenicy. Witaminę B9 znaleźć można także w orzechach, podrobach, pomarańczach, papryce czy malinach. W celu zwiększenia przyswajalności witaminy B9 z diety warto pamiętać, że wchłanianie tego związku zwiększa się w obecności innych witamin z grupy B, witaminy C, a poddawanie produktów obróbce cieplnej zmniejsza zawartość kwasu foliowego. Dzienne zapotrzebowanie na kwas foliowy to około 400 mikrogramów, a dla kobiet w ciąży zapotrzebowanie wzrasta do 600 mikrogramów.
Niedobór kwasu foliowego – przyczyny i objawy
Zbyt niski poziom kwasu foliowego w organizmie może prowadzić do wielu problemów ze zdrowiem. Przyczyną niedoboru kwasu foliowego może być:
- zbyt niska podaż tego pierwiastka z dietą
- mutacja genu MTHFR, zaburzająca przekształcanie kwasu foliowego do jego aktywnej metabolicznie postaci – tetrahydrafolianu
- zaburzenia wchłaniania kwasu foliowego w przebiegu stanów zapalnych jelit, a także spowodowanych stosowaniem niektórych leków (np. doustnej antykoncepcji hormonalnej)
- zwiększone zapotrzebowanie na kwas foliowy (kobiety w ciąży, młodzież w okresie dojrzewania, osoby w podeszłym wieku, alkoholicy).
Niedobór kwasu foliowego może prowadzić do rozwoju wielu zaburzeń zdrowotnych. Jednym z nich jest anemia megaloblastyczna, w przebiegu której dochodzi do syntezy nieprawidłowych, zbyt dużych krwinek czerwonych. Niskiemu poziomowi kwasu foliowego może ponadto towarzyszyć większe ryzyko rozwoju chorób układu sercowo – naczyniowego, takich jak miażdżyca, nadciśnienie czy choroba wieńcowa. Kolejną konsekwencją niedoboru kwasu foliowego jest większe ryzyko rozwoju takich nowotworów jak rak płuca, jelita grubego, piersi czy szyjki macicy.
Kwas foliowy w ciąży
Niedobór kwasu foliowego w ciąży może mieć bardzo poważne konsekwencje. Niewystarczająca podaż tego pierwiastka podczas rozwoju płodu może sprzyjać powstaniu takich wad rozwojowych jak:
- rozszczep kręgosłupa
- bezmózgowie
- przepuklina oponowo – rdzeniowa
Z tego względu suplementacja kwasem foliowym zalecana jest każdej kobiecie w ciąży a także na trzy miesiące przed planowanym zapłodnieniem. Wynika to z faktu, że najgroźniejszy jest niedobór kwasu foliowego w pierwszym trymestrze ciąży. A biorąc pod uwagę fakt, że zawsze istnieje ryzyko zajścia w nieplanowaną ciążę, o suplementowanie kwasu foliowego powinna zadbać każda kobieta w okresie rozrodczym, nawet nie planująca w najbliższym czasie potomstwa.
Bibliografia:
Kapka – Skrzypczak L. i i n., Kwas foliowy – skutki niedoboru i zasadność suplementacji; Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2012, tom 18, nr 1