Krztusiec, czyli koklusz to ostra choroba zakaźna o podłożu bakteryjnym. Bakteria Bordetella pectusis atakuje układ oddechowy. Dochodzi do rozwoju ostrego zapalenia tchawicy i oskrzeli, co objawia się bardzo silnym kaszlem i dusznościami. Do zakażenia dochodzi na drodze bezpośredniego kontaktu z chorym. Leczenie krztuśca polega na stosowaniu antybiotykoterapii. Przechorowanie krztuśca pozwala uzyskać trwałą odporność na chorobę.
Spis treści
Czym jest krztusiec?
Krztusiec to choroba zakaźna zaliczana do chorób dziecięcych. Wynika to z faktu, że choroba ta spotykana jest najczęściej u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Rzadziej dochodzi do rozwoju choroby u dorosłych. Krztusiec przenosi się drogą kropelkową, nie jest spotykane nosicielstwo choroby – obecności bakterii w organizmie zawsze towarzyszy wystąpienie objawów choroby.
Krztusiec wywoływany jest przez pałeczkę krztuśca Bordetella pectusis. Bakteria ta wytwarza toksynę krztuścową. Okres wylęgania choroby wynosi zazwyczaj 7 – 14 dni.
Objawy krztuśca
Krztusiec jest chorobą o długotrwałym przebiegu. Czas trwania choroby oraz nasilenie objawów zależą od stanu ogólnego oraz tego, czy wykonane były szczepienia przeciwko krztuścowi. W pierwszej fazie choroby pojawiają się objawy przypominające ciężkie przeziębienie. Pojawiają się takie objawy infekcji dróg oddechowych jak kaszel, ból gardła, stan podgorączkowy oraz katar. Ta faza zakażenia trwa 1 – 2 tygodnie. Potem pojawia się trwająca od 2 do 4 tygodni faza silnego kaszlu. To najbardziej charakterystyczny objaw krztuśca – pojawia się napadowy kaszel, duszności, sinica, bezdech. Tą fazę zakażenia szczególnie ciężko mogą przechodzić niemowlęta. Kaszel nasila się nocą, czynnikami wywołującymi napad kaszlu może być także kichanie, ziewanie czy jedzenie. Kaszel ma charakterystyczny przebieg – następuje kilka kaszlnięć występujących jedno po drugim, po czym chory robi świszczący wdech.
Po fazie kaszlu pojawia się faza zdrowienia. Wówczas zmniejsza się częstotliwość i intensywność kaszlu; kaszel stopniowo łagodnieje na przestrzeni kilku – kilkunastu tygodni.
Powikłania krztuśca
Krztusiec to choroba, w przebiegu której może dojść do rozwoju licznych powikłań. Te najczęściej występujące to:
- zapalenie płuc
- zapalenie ucha środkowego
- zaburzenia neurologiczne (zaburzenia świadomości, drgawki, niedowłady)
U dorosłych powikłania krztuśca mogą obejmować przede wszystkim spadkiem masy ciała, zaburzeniami snu, przewlekłym kaszlem, nietrzymaniem moczu oraz przepukliną pachwinową. Poważne powikłania to złamania żeber czy krwawienia do mózgu.
Diagnostyka krztuśca
Rozpoznanie krztuśca powinno być stawiane w oparciu o badania laboratoryjne. Podstawowe znaczenie ma wykazanie pałeczek krztuśca w materiale pobranym z nosogardła. Materiał do badania powinien być pobrany w pierwszych dwóch tygodniach choroby. Można także oznaczać przeciwciała przeciwko toksynie krztuścowej. Takie badania krwi można wykonać po 3 – 4 tygodniach trwania choroby.
Leczenia krztuśca
Krztusiec to choroba bakteryjna, zatem leczenie sprowadza się do antybiotykoterapii. Stosowane są makrolidy. Zastosowanie antybiotyków w fazie nieżytowej pozwala zahamować postęp choroby. Natomiast jeśli lek zastosowany zostanie na etapie fazy kaszlu, wówczas możliwe jest jedynie skrócenie okresu zaraźliwości, natomiast nie łagodzi już objawów choroby.
Profilaktyka krztuśca
W celu zapobiegania zachorowaniom na krztuśca, stosowane są szczepienia ochronne. Wykonywana jest szczepionka skojarzona przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi. Schemat szczepień jest następujący:
- pierwsza dawka podawana jest między 6 a 8 tygodniem życia
- kolejne dwie dawki stosowane są co 6 – 8 tygodni, a zatem podawane są w 3 – 4 oraz 5 – 6 miesiącu życia
- ostatnia dawka szczepionki podawana jest miedzy 16 a 18 miesiącem życia.
Szczepionki zawierają nieaktywne toksyny tężca i błonicy, a składnik skierowany przeciwko krztuścowi może mieć postać całych, zabitych bakterii krztuśca lub komórek bakteryjnych zawierających tylko kilka białek bakteryjnych.
Bibliografia:
Virella g., Mikrobiologia i choroby zakaźne; Urban&PArtner, 1999
