Kawa to jeden z najchętniej wypijanych naparów, który towarzyszy ludziom już od ponad tysiąca lat. W skład naparu kawowego wchodzą liczne cenne związki, wspomagające funkcjonowanie organizmu, takie jak kwasy organiczne czy polifenole. Kawa zawiera także kofeinę – najczęściej stosowaną substancję pobudzającą i dodającą energii. Kawa pita w umiarkowanych ilościach wywiera niezwykle korzystny wpływ na zdrowie, natomiast jej nadmiar może być szkodliwy – głównie za sprawą przedawkowania kofeiny.
Spis treści
Składniki aktywne zawarte w kawie
Najlepiej poznanym związkiem aktywnym zawartym w kawie jest oczywiście kofeina. Jest to łagodny stymulant ośrodkowego układu nerwowego, poprawiający koncentrację i dodający energii. Kofeina odpowiada ponadto za przyspieszenie akcji serca i zwiększenie siły jego skurczu. Związek ten redukuje senność, ból i napięcie mięśni, rozszerza naczynia krwionośne zwiększając dotlenienie mózgu oraz rozszerza oskrzela.
Kofeina to oczywiście nie jedyny związek aktywny zawarty w kawie. Inne substancje o korzystnym wpływie na zdrowie to:
- kwasy fenolowe, czyli polifenole, najliczniej reprezentowane przez kwas kawowy, kwas chlorogenowy oraz kwas ferulowy; wyróżniają się silnymi właściwościami antyoksydacyjnymi, dzięki czemu skutecznie chronią organizm przed negatywnym wpływem wolnych rodników; ponadto kwas chlorogenowy wykazuje działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe
- kwasy organiczne (kwas mrówkowy, glikolowy, octowy i mlekowy), powstające w wyniku palenia ziaren kawy
- witaminy i składniki mineralne, w tym witaminy z grupy B, witaminę E, magnez, wapń, fosfor i potas
- kwasy tłuszczowe (linolowy, linolenowy, stearynowy, oleinowy i palmitynowy)
- lotne związki.
Czy kawa wypłukuje magnez?
Jednym z najczęstszych mitów dotyczących kawy jest ten, że kawa wypłukuje magnez. Owszem – faktem jest, że kawa pobudza diurezę, a wraz z moczem usuwane są niewielkie ilości takich elektrolitów jak potas, sód, wapń i magnez. Są to jednak naprawdę niewielkie ilości – w przypadku magnezu spożycie 2 – 3 filiżanek kawy dziennie wiąże się ze stratą magnezu rzędu 4 mg. Biorąc pod uwagę, że dzienne zapotrzebowanie na ten pierwiastek liczone jest w kilkuset miligramach – to naprawdę niewiele. Ponadto uwzględnić należy, że sama kawa jest źródłem magnezu i dostarcza go więcej, niż wydalamy go z organizmu po wypiciu kawy. Dwie – trzy filiżanki kawy to kilkanaście mg magnezu. Bilans jest zatem dodatni i nie należy obawiać się spożywania umiarkowanych ilości kawy w obawie przed niedoborami magnezu.
Czy kawa jest zdrowa?
Regularne picie umiarkowanych ilości kawy stanowi potwierdzoną badaniami naukowymi profilaktykę licznych schorzeń przewlekłych, w tym:
- schorzeń neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Parkinsona czy choroba Alzheimera
- cukrzyca typu 2
- zawał serca czy niewydolność serca
- niektóre nowotwory, w tym raka prostaty, raka piersi czy raka endometrium
- chorób wątroby, takich jak rak wątroby, marskości wątroby czy kamieni żółciowych
- stany zapalne.
Picie kawy jest zalecane – napar ten został uwzględniony w najnowszej Piramidzie Żywienia. Zaleca się pić od 2 do 4 filiżanek kawy dziennie, co odpowiada około 200 – 300 mg kofeiny.
Kto powinien zrezygnować z picia kawy?
Nie każdy może sięgać po kawę. Przeciwwskazaniem do picia kawy jest przede wszystkim występowanie niektórych schorzeń przewodu pokarmowego, takich jak choroba wrzodowa żołądka, refluks żołądkowo – przełykowy, zespół jelita drażliwego oraz choroba Leśniowskiego – Crohna. W okresie ciąży należy ograniczyć spożycie kawy do minimum, gdyż wysokie ilości kofeiny mogą zaburzyć rozwój płodu. Ponadto unikać należy jednoczesnego picia kawy i zażywania leków – popijanie leków kawą może wpływać na farmakokinetykę leków.
Bibliografia:
Butt M., Sultan M., Coffee and its consumption: benefits and risks; Crit Rev Food Sci Nutr, 2011
