Palenie papierosów to jeden z najbardziej rozpowszechnionych nałogów, który co roku zbiera ogromne żniwo. Konsekwencją palenia papierosów jest większe ryzyko rozwoju wielu chorób, w tym chorób serca czy raka płuc. W jaki sposób zerwać z nałogiem?
Co zawierają papierosy?
Podczas palenia papierosa tytoń pali się i tworzy dym. W dymie papierosowym zidentyfikowano ponad 6000 chemikaliów lub składników dymu. Około 100 z nich określone zostało jako przyczyny lub potencjalne przyczyny związanych z paleniem chorób, takich jak rak płuc, choroby układu krążenia i rozedma płuc. Te składniki o negatywnym wpływie na zdrowie obejmują m.in. arsen, benzen, benzo – a – piren, tlenek węgla, metale ciężkie (np. ołów, kadm), cyjanowodór i nitrozoaminy specyficzne dla tytoniu.
Smoła jest pozostałością po spalaniu cząsteczek, które są zawarte w dymie papierosowym. Nie jest to pojedyncza substancja chemiczna, ale mieszanina kilku tysięcy składników dymu papierosowego. Substancje smoliste tworzą maź o brązowej barwie i kleistej konsystencji, która kumuluje się w układzie oddechowym i stopniowo jest wchłaniana. Najgroźniejszym związkiem znajdującym się w słomie jest prawdopodobnie benzo – a – piren. Jest to związek o działaniu rakotwórczym, prowadzącym do mutacji genu p53 i zwiększającym ryzyko rozwoju raka płuc.
Nikotyna jest naturalną substancją występującą w tytoniu. Nikotyna oddziałuje na układ nerwowy. Gdy palacz zaciąga się płytko dymem tytoniowym, wówczas niewielkie dawki nikotyny wywołują efekt pobudzenia, poprawy pamięci i koncentracji. Ponadto nikotyna zwiększa wydzielanie dopaminy, przez co zapewnia dobre samopoczucie psychiczne. Z kolei głębokie zaciąganie się dymem i dostarczenie do mózgu większych ilości nikotyny wywołuje efekt rozluźnienia i redukcji stresu. To właśnie nikotyna odpowiada za uzależnienie od papierosów.
Tlenek węgla jest gazem, który powstaje w palącym się papierosie i został zidentyfikowany jako wiodąca przyczyna chorób układu krążenia u palaczy. Związek ten przyczynia się do powstania zwiększonych ilości karboksyhemoglobiny, która nie ma zdolności do wiązania tlenu. Im więcej karboksyhemoglobiny, tym bardziej niedotlenione komórki ciała.
Czy bierne palenie jest szkodliwe?
Bierne palenie jest połączeniem dymu wydobywającego się z zapalonego końca papierosa i dymu wydychany przez palaczy. Wykazano, że bierne palenie powoduje liczne choroby, w tym raka płuc i choroby serca u niepalących dorosłych, a także problemy zdrowotne u dzieci, takie jak astma, infekcje dróg oddechowych, kaszel, świszczący oddech, zapalenie ucha środkowego i zespół nagłej śmierci niemowląt. Możliwy jest rozwój raka płuc, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Oznacza to, że bierne palenie jest równie niebezpieczne co palenie czynne.
Szczególnie niebezpieczne jest palenie w ciąży. Kobiety w ciąży nie powinny palić ani używać innych produktów nikotynowych. W przeciwnym razie kobiety ciężarne narażone są na zwiększone ryzyko takich powikłań jak:
- przedwczesne porody, powikłania ciąży i porody martwe
- posiadanie dzieci z niską masą urodzeniową; dzieci z niską masą urodzeniową są bardziej narażone na ryzyko rozwoju wielu chorób w wieku dziecięcym i dorosłym, a nawet śmierć
- zespół nagłej śmierci niemowląt
- upośledzona czynność płuc.
Jak rzucić nałóg palenia?
Palenie papierosów jest bardzo szkodliwym nawykiem, zatem osoby uzależnione powinny zrobić wszystko, aby przestać palić. Jak to zrobić? Należy wypracować silną wolę i stopniowo redukować ilość wypalanych papierosów. Pomocna może okazać się także nikotynowa terapia zastępcza, polegająca na stosowaniu preparatów zawierających nikotynę, a wolnych od innych szkodliwych związków zawartych w dymie tytoniowym. Takie preparaty mogą mieć postać doustnych tabletek, gum do żucia, plastrów na skórę. Nikotynowa terapia zastępcza pomaga zwalczyć głód nikotynowy, który jest szczególnie dokuczliwy na początku walki z nałogiem. Pomocne mogą być także zabiegi akupunktury, elektrostymulacji czy biorezonans. Ponadto konieczne jest zastąpienie palenia innymi czynnościami, które zajmą nasze myśli i pomogą zredukować stres. Idealnie sprawdzi się w tym celu sport, np. długie spacery. Należy unikać takich pułapek jak sięganie po kaloryczne, niezdrowe przekąski czy picie nadmiernej ilości kawy.
Bibliografia:
Zatoński W., Jak rzucić palenie?; Fundacja Promocja Zdrowia, 2007
