Endometrioza to choroba, w której błona śluzowa wyścielająca jamę macicy – endometrium, wydostaje się poza jamę macicy i dociera do innych narządów miednicy mniejszej i jamy brzusznej. Tkanka ta reaguje dokładnie w taki sam sposób jak endometrium macicy na zmiany hormonalne cyklu miesięcznego, stanowiąc źródło krwawienia podczas miesiączki. Endometrioza powoduje dolegliwości bólowe, może być jedną z przyczyn niepłodności.
Spis treści
Co to jest endometrioza?
Endometrioza to przewlekłe schorzenie, w przebiegu którego komórki endometrium, czyli błony śluzowej macicy występują poza jamą macicy. Najczęstsza nieprawidłowa lokalizacja endometrium to pęcherz moczowy, jelita, jajowody, jajniki czy otrzewna. Do 10% wszystkich kobiet ma endometriozę. Problem ten dotyczy od 24% do 50% kobiet, które doświadczają niepłodności i u ponad 20% z przewlekłym bólem miednicy. Wiele kobiet z endometriozą doświadcza łagodnych objawów lub przechodzi chorobę bezobjawowo. Często rozpoznaje się endometriozę przypadkowo, kiedy kobieta ma operację miednicy z powodu przetrwałej torbieli jajnika lub innych powodów. Endometrioza może dotyczyć kobiet, które urodziły dzieci i może wystąpić u nastolatków i młodych kobiet.
Endometrium zlokalizowane poza jamą macicy podlega takim samym zmianom jak wzrost czy krwawienie. Towarzyszy temu powstawanie lokalnych stanów zapalnych i zrostów. Prawdopodobną przyczyną rozwoju endometriozy jest migracja wsteczna komórek endometrium wraz z krwią podczas miesiączki. Komórki te nie są usuwane na zewnątrz organizmu, a docierają przez jajowody do jamy brzusznej.
Stopnie zaawansowania endometriozy
Endometrioza I stopnia to łagodne zmiany o średnicy nieprzekraczającej 5 mm, zlokalizowane w obrębie jajników lub jajowodów. W endometriozie II stopnia zmiany mają powyżej 5 mm średnicy, a ich lokalizacja to jajniki i jajowody; zmianom tym mogą towarzyszyć zrosty w zagłębieniu odbytniczo – macicznym. Endometrioza III stopnia to zmiany powyżej 5 mm, które obejmują więzadła krzyżowo – maciczne. Z kolei najbardziej zaawansowanej endometriozie IV stopnia towarzysza torbiele endometrialne o średnicy nawet kilku cm, z macicą wygiętą ku tyłowi i przyrośniętą do jelit. Zmiany pojawiają się w obrębie pęcherza moczowego, szyjki macicy, pochwy, wyrostka robaczkowego.
Jak objawia się endometrioza?
Objawy endometriozy są zróżnicowane – część kobiet nie odczuwa żadnych objawów, inne doświadczają niewielkiego bólu brzucha, u pozostałych pojawia się silny ból. Nasilenie objawów związane jest ze stopniem zaawansowania choroby oraz lokalizacji zmian endometrialnych. Najczęściej pojawiające się objawy to:
- nieregularne cykle miesięczne
- niepłodność
- obfite i bolesne miesiączki
- plamienia pomiędzy miesiączkami
- bóle w podbrzuszu, a także w okolicy krzyżowej kręgosłupa
- biegunki lub zaparcia
- przewlekłe zmęczenie
- bolesne owulacje
- wzdęcia
- nudności i wymioty.
Diagnostyka endometriozy
Rozpoznanie endometriozy opiera się na zgłoszeniu przez kobietę charakterystycznych objawów, a także wyników badań. Wykonywane jest badanie ginekologiczne, a także USG jamy brzusznej. Bardzo dokładną metodą diagnostyki jest laparoskopia zwiadowcza, gdy przez powłoki brzuszne wprowadzana jest miniaturowa kamera pozwalająca na lokalizację oraz ocenę zmian endometrialnych.
Leczenie endometriozy
W związku z tym, że nie są znane dokładne przyczyny rozwoju endometriozy, niemożliwe jest ich wyeliminowanie – a zatem endometrioza nie może być leczona przyczynowo. Wiele można natomiast zrobić, aby złagodzić objawy choroby i zahamować jej postęp. Celem leczenia endometriozy jest ograniczenie ognisk choroby, zredukowanie bólu oraz przywrócenie płodności. Leczenie farmakologiczne endometriozy polega na stosowaniu leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych oraz hormonalnych. Gdy konieczne jest leczenie operacyjne, usuwane są zrosty oraz ogniska endometriozy. Obecnie preferowane są zabiegi laparsokopowe, cechujące się niewielką inwazyjnością.
Bibliografia:
Giudice L., Endometrioza; N Engl J Med 2010
